Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
HISTOLOGIA
Lizosomy
cyrkulacjibłondoendosomówwczesnych,
anastępniedoendosomówpóźnychilizo-
Lizosomy(gr.lysis–rozpuszczenie,soma–
somów,gdziesąniszczone.Układkaweoso-
ciałko)sąpęcherzykamiotoczonymibłoną
mównatomiastsegregujecząstki/cząsteczki
ośrednicydochodzącejdo1Hm.Powsta-
ikierujejedoróżnychorganellikomórek,
jąprzezpączkowaniezszorstkiejsiateczki
zpominięciemendosomówpóźnych,lizo-
śródplazmatycznejlubendosomówpóź-
somowiproteasomów.
nych(rycina3.7).Charakteryzujejeduża
Trawieniewewnątrzkomórkoweije-
różnorodnośćwielkościiwyglądu.Światło
gounikanie.Cząsteczkibiałka,które
lizosomówmaodczynkwaśnyizawiera
wnikajądokomóreknadrodzeendocyto-
ponad20rodzajówkwaśnychhydrolaz,
zyprzezkonwencjonalnąbłonękomórko-
takichjakproteaza,lipazatriacyloglicery-
wą,dostająsiędoendosomówwczesnych,
lowa,fosfolipaza,glikozydaza,nukleaza,
astąddoendosomówpóźnych.Następnie
fosfatazaisulfataza.Enzymytemająopti-
wzależnościodtego,jaksąubikwityno-
mumaktywnościwpH~5.Błonaotacza-
wane,ulegająstrawieniuwlizosomachlub
jącalizosomymadwiecechyswoiste:
proteasomachalbopozostająwkomórce.
•Zawierabiałkatransbłonowe,którepeł-
niąfunkcjępompyprotonowejpompu-
jącejdoichwnętrzaH+.ObniżatopH
ichwnętrzadooptymalnejwartościak-
Naogółmakrocząsteczkibiałka,któredo-
stająsiędokomóreknadrodzeendocyto-
zyprzezbłonękaweoliitratwsątranspor-
towanewpęcherzykachbezpośredniodo
zbiornikówsiateczkikomórek(wprocesie
tywnościhydrolaz.
•Jestprzepuszczalnadlaproduktówpo-
wstającychwwynikuaktywnościhy-
drolaz.Produktytemogąbyćużywane
przezkomórkępoprzedostaniusiędo
cytosolu.
transcytozy).Makrocząsteczkite,takie
jaknp.IgAczyfoliany,pozostająniestra-
wione.Ztakiegoszlakutransportukorzy-
stawieledrobnoustrojów,np.HIV
gruźlicy,orazcząsteczkitoksynniektórych
bakterii.
,prątki
Hydrolazylizosomówsąsyntetyzowane
Trawienieprzezwłączenieprogra-
wszorstkiejsiateczceśródplazmatycznej,
musamobójczegokomórki.Swoistąfor-
skądsątransportowanewpęcherzykachdo
mątrawieniawewnątrzkomórkowegojest
aparatuGolgiego,gdzieulegająmodyfika-
włącznieprogramuśmiercisamobójczej
cji.Tylkotehydrolazy
,którezawierająman-
komórki(patrzs.114).Podwpływemwie-
nozo-6-fosforan,sąsegregowaneiwchodzą
luczynnikówwewnętrznychizewnętrz-
wskładlizosomów.
nychkomórkipodejmująniekiedydecyzję
Funkcjeendosomów,kaweosomów
ośmiercisamobójczej(np.przezapopto-
ilizosomów.Układendosomówbierze
zę).Włączanesąwówczasszlakiprzeka-
udziałwendocytozie,segregacjiikiero-
zywaniasygnałuiaktywowaniegenów,
waniudolizosomówiproteasomówubi-
którychproduktybiałkowe–prokaspazy
kwitynowanychcząsteczekbiałka.Mono-
iproDNA-zy–poaktywacjitrawiąbiałka
ubikwitynacjazachodziwbiałkachbłony
iDNA.TrawieniebiałekiDNAkomórki
komórkowejlubbłonorganellikomórko-
doprowadzająwciągukilkugodzinlubdni
wych.Białkatedostająsięnadrodzere-
dośmierci.
