Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.4.Surowcezwierzęceizwierzętalecznicze
17
wiecleczniczyzwanyCorallina,będącyglonem(kras-
norostem)CorallinaoicinalisL.,czasamiuważanoza
zwierzęmorskie(Ricc.fior.1789:87)zapewnezpowo-
dupodobieństwadokoralowca:maobłyczłonowanypęd
itakieżgałązki,iniejestzielony.
Plenck1796:64zaliczyłgąbkę(spongia)dovenena
glutinosa-ntruciznkleistych”,atedotruciznzkrólestwa
roślinnego.UczyniłtakzaLinneuszem,którywymie-
niłjąwgrupiemateriimedycznejroślinnej(Linnaeus
1749:185),alewcześniejgąbkęumieściłwśródroślin
Boecler1731:456.PodobnieklasyfikowałjąMorison
1699(3):653,alegrupa,doktórejnależała,miałanazwę
plantaeanomalae-nroślinynienormalne”.
Zagadkęnaturykoralowcówigąbekobchodzono,
umieszczającwszystkiesurowcepochodzącezmorza
wjednejgrupie-Marina.TakjestwPh.Lond.1677:18,
Ph.Lond.1722:82iPh.Wirt.1785:20.Trafiłytuosiadłe
zwierzęta,macierzperłowa,ambra,bursztyn,koralowce,
piasekipumeks,azmateriiroślinnej-pilaemarinae
(zielezosteryZosteramarinaL.).Nieprzeszkadzałoto
zdefiniowaćkoralowca(coralliumalbum)jakoplanta
marina…-nroślinamorska”(op.cit.:17).Podobnie,Ma-
rina,alepodzielonenaVegetabilia,AnimaliaiMineralia
sąjużwTaxaPoson.1745:15r.
WydzieleniegrupyMarinatoskutekbezradności
klasyfikacyjnej.Materiamedycznapochodzącazmorza
stwarzałabowiemszczególneproblemynaukomopi-
sowym.Nalądziezaliczeniedominerałów,roślinlub
zwierzątpodlegałościsłym,choćprostymkryteriom:
«Kamienierosną,roślinyrosnąiżyją,zwierzętarosną,
żyjąiczują»(Linnaeus1751:2,§3).Wzrastaniankamie-
ni”dowodzononakryształach.DotejdefinicjiAlston
1770dodałkolejneszczegóły:
Skorozarównoroślinyizwierzętasąniezwykleuorganizowa-
ne,togdyjakiśsurowiecniejestciałemorganicznym,niejest
anizbudowanyz,aniwytworzonyprzezuorganizowanecia-
ło,możebyćnazwanymineralnym[ś]Ciała,wktórychnie
możemyodkryćwewnętrznychnaczyńanizawar-
tychpłynów,powinnybyćzaliczonedonieuorganizowa-
nych[czyliminerałów].(Alston1770(1):22)
Granicadostrzegalnościstanowigranicępercep-
cji:pamiętajmy,żebadaniamikroskopowedługonie
dostarczałyinterpretowalnychspostrzeżeń.Aiteby-
łybyskuteczniejszenamaterialeświeżym.Wśródlecz-
niczychorganizmówmorskichbyłygąbkiikoralowce
(organizmyosiadłe);znajdowałysięonewhandlujuż
martweirozłożonedosamychwapiennychbądźspon-
ginowychszkieletów.Tostwarzałoproblem:zjednej
bowiemstronytowarytakiekształtemswymświadczyły
oosiadłymtrybieżyciaioprocesiewzrostowym,więc
domagałysięzaliczeniadoroślin.Jednakichstruktura
wewnętrznanienosiłaśladóworganizacjitakiejjakuro-
ślinlądowych.Nadomiar,budowawewnętrznaplech
kilkuleczniczychglonówmorskichtakżeniewykazuje
cechtakichjakiemająroślinynaczyniowe:brakwplesze
glonowejwłókien,niemówiącjużotym,żezielonabar-
wamaskowanajestinnymibarwnikami-czerwonymi,
purpurowymi,brunatnymi,coniosłoskojarzeniazwnę-
trzemciałazwierząt.
3.4
Surowcezwierzęceizwierzętalecznicze
Dosurowcówpochodzeniaroślinnegoniezaliczano
mlekassaków,innychwydzielinzwierzęcych,np.piż-
ma(moschus),mimożedostarczająichzwierzętarośli-
nożerne(podobniejakwspominanewcześniejowady).
Nieuważanozasurowceroślinnejedwabiu(sericum)ani
utkanejzeńtafy(taletas).Nićjedwabnajestproduktem
owadzim(formalniewięctaksamojakwrozdz.3.2),ale
kokonjedwabnikajestdużyistanowiłtowaroddzielny
odroślinyżywicielskiej.
JużwIpoł.XIXw.wnikliwieopisywanobudowę
idziałaniefarmakologiczneroślinleczniczychorazich
zastosowania(zewszystkimiograniczeniamitechnicz-
nymiipoznawczymi:nadalnieznanodrobnoustrojo-
wejprzyczynychorób,afizjologiaifarmakodynamika
posługiwałysięobserwacjamimakroskopowymi).Na
tymtlezdumiewajednakżerównoległepowierzchowne
podejściedozwierzęcejmateriimedycznej,którąsłabo
klasyfikowano,niedzielonojejnasorty,niemówiącjuż
onieuzasadnionymstosowaniuleczniczymnajbardziej
odrażającychczęściipreparatówzezwierząt(zob.np.
Gray1821a:157-164).Systematykazwierzątleczniczych
równieżniedorównywałaroślinnej;pierwsząpoważną
