Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.3.Etymologiaileksykografiamedyczno-farmaceutycznaorazhistorianaturalna
35
porażonegodrzewa.Prawidłowofunguswywodzi
sięodgr.(attyckiego)σφόγγος-ngąbka”,coopisuje
wyglądhymenoforururkowategouhub;
•łac.britannicapochodzijakobyodtwierdzyBretten
weFrancji,gdziemiałrosnąćnazwanytakszczaw
wodnyRumexaquaticusL.(Blancard1717:106),
tymczasemnazwatejroślinypochodziodgr.
βρετανική.UDioskurydesabyłatonazwarośli-
nypodobnejdoszczawiu,stosowanejprzeciw
szkorbutowi(SmithiAnthon1870:157);
•Simmonds1857:465twierdził,żeodalgierskiejna-
zwyterpentynyalkorlek(wydzielinypistacjiter-
pentynowejPistaciaterebinthusL.)pochodzisłowo
lac(wrzeczywistościklas.łac.lac-nmleko”,ter-
pentynazaśniejestnawetmlecznobiała).
Etymologianazwroślinniebyłazatemnigdydzie-
dzinąwolnąodspekulacji,przypuszczeńifantazji.Na-
trafiamynanienawetwnaszychczasach,np.Peeters
iin.2004:181wywodziłac.nazwętrawyHolcusL.odgr.
ἕλκω-nwyciągać”jakobystąd,żetrawętęmianoużywać
doobwiązywaniapalcaprzywyciąganiudrzazg.Dlacze-
goakurattę?Tymczasemjejnazwapochodziodgr.ὁλκός,
copodobniejakklas.łac.holcus(uPliniusza)oznaczało
jakąśtrawę,isłowotodopieroLinnaeus1753(2):1047
jedyniewykorzystałjakonazwęrodzajową.Peeters
niezauważaoczywistegobłęduwtranskrypcjizἕλκω,
otóżtrawatamusiałabysięnazywaćpołacinieHelcus.Ro-
dowódgreckiegoterminuntoksyczny”wywodząniektórzy
odklas.łac.taxus-ncisTaxusbaccataL.”,jakobystąd,że
«zniegorobiononajlepszestrzały,aktóregoszyszkojago-
dyznanebyłyjakotrujące»(LaneiBorzelleca2008:5),
tymczasemdrzewotopogreckunazywasięwyłącznie
σμῖλος,zjegosprężystegodrewnasporządzanoprzede
wszystkimłuki,zaśklas.gr.ntoksyczny”związanyjestze
słowemτόξον-nłuk,łucznictwo”(zob.teżprzyp.472).
WXIXw.wydanoostatnirazunowocześnionyiroz-
szerzonyleksykonmedycznyBlancarda(Kühn1832)
orazkrytycznesłownikijęzykamedycznego(Kraus
1826iKraus1844,zatytułowaneKritisch-etymologi-
schesmedicinischesLexikon-nKrytyczno-etymologicz-
nyleksykonmedyczny”.
Podobniejaketymologią,zajmowanosięzupodoba-
niemrównieższerokopojętymprzyrodoznawstwemro-
ślinleczniczych,awiedzęidziełanatentematnazywano
zwyklehistoriamateriaemedicae-nhistoriąmateriime-
dycznej”,przezanalogiędohistorianaturalis-nhistorii
naturalnej”,tj.ogólnegoprzyrodoznawstwa.Początko-
wonazwahistoriaoznaczałatylkonazewnictwo,awięc
synonimikę-takjestwyjaśnionawpodtytuleherbarza
Fuchsa1543(staroniem.«histori,dasist,namen»-nhi-
storia,tojestnazwy”),zczasemjednakrozumianotak
tradycyjniecorazszersząwiedzęprzyrodnicząiinną
oroślinie.Historięnaturalnąsurowcówleczniczych
Schmidt1811:8nazwałtrafniefarmakografią(łac.
pharmacographia)52.Uwzględnianoetymologię,dzieje
odkrycia(poznania),badaniaiużywaniaroślinyoraz
jejsurowców,rozmieszczeniegeograficzne,właściwości
użytkowe,działaniafarmakologiczne,atakżewszelkie
innezebraneinformacje,którewpóźniejszychczasach
nazwanobyetnofarmaceutycznymiietnobotanicznymi,
orzeczywistejlubpotencjalnejwartościdlaleczenia.
Zresztąwiedzaopochodzeniuróżnychsurowców
byławogólecenionaiinteresowałaludziwykształco-
nych,np.wewstępiedoDykcyonarzaroślinnegoKluk
1786(1):xivstwierdził:«Niepięknajestrzeczzażywaćco
pospolicie,jakpieprzuicukru,aniewiedziećzczego,
jakiskądjest».
Wśróddorobkuhistoriimateriimedycznejnależy
wskazaćprzedewszystkimnastępującedziełafarmako-
graficzne:zewzględunaobjętośćiwszechstronność-
Dale1693,Valentinus1716,Valentinus1722,Dale
1739,Cartheuser1749-1750,Hill1751,Alston1770,
LewisiAikin1784;wdrugiejzaśkolejności:Tourne-
fort1717,Bradley1730,Vogel1758,Gesner1771,
Cullen1775,Rutty1775,LewisiAikin1784oraz
Cullen1789.Wśródwybitnychpracnatentematnale-
żyumieścićTraitéuniverseldesdroguessimples(Leme-
ry1714-sqq),Traitédelamatièremédicale(Geoffroy
1741-sqq)iApparatusMedicaminum(łac.nsporządzanie
leków”)(Murray1776-sqq),któredoczekałysięlicz-
nychwydań,tłumaczeńicytowań,adwajostatniauto-
rzyweszliteżdokanonunowoczesnejbotaniki:otóżich
dziełaLinneuszumieściłwbibliotecebotanika(Lin-
naeus1770:36n).
52Terminutegoużyliponowniedopierowtytuleswegodzieła
FlückigeriHanbury1874.
