Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.2.Poznawaniemateriimedycznejodległychkrajówikultur
31
ErlangenwewspółpracyzHenrymMuehlenbergiem
ułożyłlistęamerykańskiejroślinnejmateriimedycznej
(Hindle1956:307n)jakozamiennikówdlaroślinstoso-
wanychwEuropie.Opierałsięnapodobieństwiegatun-
kówamerykańskichdospokrewnionychznimigatunków
europejskichreprezentującychtesamerodzaje.Jegodzie-
łonosiłotytułMateriamedicaAmericana(Schöpf1787).
Wytypowałwnimteżokoło22dalszychgatunków,uktó-
rych,kierującsięichzapachemismakiem,spodziewałsię
nmocyleczniczych”(op.cit.:xi-xii).KsiążkaSchöpfanie
zawierajednakodniesieńdoetnofarmacjiIndian.
Obserwacjebotaniczneidygresjedotycząceużyt-
kowychileczniczychwłasnościroślinwykorzystywa-
nychprzezIndianpublikowaliprzyróżnychokazjach
podróżnicy,np.CarVer1778opisałswąpodróżpo
centralnejAmerycePółnocnejzlat1766-1768,wktórej
zawarłobserwacjeo«drzewach,krzewach,korzeniach,
ziołach,kwiatachitp.»(op.cit.:494-526).Natomiast
ManassehCutler(1742-1823)opisałfloręNowejAn-
glii(Cutler1783),celemwskazaniazastosowańlecz-
niczychiużytkowychroślintamodnotowanych.Praca
jegozawieradaneetnofarmaceutyczneiużytkowepod-
patrzoneuIndian.Schöpfnieznałtejpracy.Wlatach
1785-1787poStanachZjednoczonychpodróżował
jeszczeWłochLuigiCastiglioni,któryopublikował
najobfitszynaówczasprzeglądkilkusetamerykańskich
gatunkówleczniczychiużytkowych,wrazzichuży-
ciemikomentarzami(Castiglioni1790(2):169-402).
Jednostkoweobserwacjeetnofarmakologicznedokony-
waneprzezosadnikówamerykańskichod1700r.,choć
miałymiejsce,przechowywałysięwtradycjileczenia
domowego(którepełniłotamważnąrolę)iniemalnie
ukazywałysiędrukiemażdopocz.XIXw.
Pierwszymautorem,któryzbierałdaneetnobota-
niczneietnomedycznezeskutkiemdlafarmacjinauko-
wej,byłJohnBartram(1699-1777).Opublikowałon
dodatek(Bartram1751a)do3.wydaniabrytyjskiego
dziełalekarskiegoMedicinaBritanica(Short1746),któ-
ryzawierałokoło21roślinamerykańskichzichopisami
isposobamistosowaniauIndian.Dziękitakwczesnemu
ichpoznaniu,większośćwprowadzonodofarmakopei
amerykańskich,szczególniedopierwszej(Ph.U.S.1820):
aralieAraliaracemosaL.iA.nudicaulisL.,przymiotno
kanadyjskieErigeroncanadensisL.,krwiowiecSanguina-
riacanadensisL.,TriosteumperfoliatumL.,Aletrisfarino-
saL.,tulipanowiecLiriodendrontulipiferaL.,trojeśćbul-
wiastąAsclepiastuberosaL.,lobelięLobeliasiphiliticaL.,
EupatoriumperfoliatumL.(daneiidentyfikacjagatun-
kówwedługHobbs1991:184n).Poekspedycjibotanicz-
nejwrejonjezioraOntario,Bartram1751bopublikował
swojeobserwacjeprzyrodnicze,włączniezetnofarmaceu-
tycznymiztamtegorejonu,istanowiąoneuzupełnienie
jegopoprzedniegodzieła.JakpiszeHobbs1991:181,do-
pieropotemlekarznowojorskiJacobDyckmanw1818r.
dopisałniecoponad50gatunkówroślinindiańskich
do8.wydaniaEdinburghNewDispensatory(Duncan
iDyckman1818,wyd.nowojorskie),używanegowówczas
wUSA,wrazzichopisamiizastosowaniami.
ZkoleidziełoSchöpfa1787cytowałbotanikBar-
ton1818(2),obficiedopisującnoweobserwacjezmedy-
cynyindiańskiejikomentującświeżopoznanezastoso-
wania.Wprzedmowiedotomu2stwierdzałnatemat
stanubadańbotanicznych:
Wydałomisięoczywiste,żebogatyskarbiecroślinleczniczych
pozostawałniedokładnieopisanyinieznany.Zważywszyroz-
ległośćterytoriumiobfitośćorazliczbęroślinStanówZjed-
noczonych,ichbotanikajestbadanazzaskakującymzapałem
iwnikliwością.Aleniestetytylkobotanikanomenklatoryczna
przyciągadotąduwagę.(Barton1818(2):vii)
Jegodziełowięcmiałoprzyciągnąćbotanikówdo
sprawetnofarmacji,bywnieśćnowościdoterapii.
Odlat20.XIXw.amerykańskieczasopismafarma-
ceutyczneAmericanJournalofPharmacyiTeWestern
Druggistniestrudzenienadrabiajązapóźnienieame-
rykańskichnaukfarmaceutycznychwporównaniu
zeuropejskimiipublikująregularnedoniesieniaono-
wychobserwacjachetnofarmaceutycznychizbadanych
własnościachkolejnychgatunków.Badaniaetnofarma-
ceutyczneuplemionindiańskchtrwałydługopozalata
60.XIXw.KolejnypracowityautortoJohnUriLloyd
(1849-1936),któryopracowywałmonografiegatunków
północnoamerykańskichnaprzełomieXIXiXXw.
Abisynia.
Martius1851:618nnopisałkilka
surowcówroślinnychzobszaruhistorycznejAbisy-
niiinadałimnazwywziętezużywanychtamjęzyków:
amharskiegooraztigre.Wliteraturzefarmaceutycz-
