Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałII.Głównedoktrynypolityczno-prawnestarożytnychChin
41
Panującydziałaćmadladobrapoddanych,zapewnićimnależyteżyciewpokoju.Po-
nieważludjestpodstawąpaństwa,panującypowinienbyćcierpliwy,abypozyskaćgo,
aprzestrzegającobyczajuimoralności,zdobyćjegozaufanie.Rządzenieniepolega
zatemnawydawaniuprawa,leczmasięrealizowaćpoprzezosobistewalorymoralne
rządzącego.Rządzeniepaństwemnieopierasięnasileiprzemocy.
Państwupotrzebnesą:siłazbrojna,żywnośćizaufaniedowładz.Bezzaufaniado
władzpaństwoniemożeistnieć.Panującyzatempowinienbyćdostojny,łagodny,
szczodry,mądry,tolerancyjny,leczniemożebyćzarozumiały.Znajwyższymodda-
niempowinienwypełniaćswojeobowiązki.Otoczonymądrymiurzędnikami,prze-
strzegającymietykietyiceremoniału,mastalepamiętaćotradycji,świętymobycza-
ju,wystrzegaćsiętyranii.Konfucjuszbyłprzeciwnikiemkaryśmierci.
DoktrynępaństwaKonfucjuszaprzenikawięcstwierdzenie,żewaloryetyczne
władzyijejpoziomfachowyprzesądzająopomyślnościpaństwa.Etykawiążesię
zwiedzą.Właściwamoralnośćostatecznieprowadzidopokoju.Wiedzajestrów-
nieżwarunkiemdobrobytu.Wielkimźródłemwiedzyjesttradycja.Konfucjanizmto
doktrynapromującapostawęarystokratyczną,leczarystokracjiwiedzy,niezaśary-
stokracjiurodzenia.Wykształceniekonfucjańskiebyłopodstawowymwarunkiem
umożliwiającymwstępdogrupyuczonychiurzędników.Jeślichodziooddziaływa-
niekonfucjanizmu,tonależypodkreślić,żestałsięonoficjalnąideologiąpaństwo-
wą.KultpaństwarozwijanywChinachopartybyłwyłącznienanauceKonfucjusza
ifunkcjonowałwczasiedynastiiHan(206p.n.e.-220n.e.).Wyrażałcelereligijne
polegającenauzasadnieniuwładzycesarzaiurzędnikówjakoniezbędnychwrelacji
międzyniebemiludem.Wymiarspołeczno-politycznykonfucjanizmuwyrażałsię
zaśwlegitymizacjiwładzycesarzaidworu.
UczeńKonfucjusza-Mencjusz-wskazywał,żeistniejepięćsposobównauczania.
Sąto:
(...)osobistyprzykład,doskonaleniecnót,rozwijaniezdolności,umiejętnośćwskazania
człowiekowiwłaściwegokierunkuzapomocąpytańiodpowiedzi,dążenieczłowiekado
samodzielnegoumacnianiadobrychpierwiastkównatury5.
28
29
3.Mo-tsy
Czyńdobro-dobrootrzymasz,okażmiłość-będzieszkochany.
NaukadysponujebardzoskąpymidanyminatematMo-tsy(Mozi,MoDi).Praw-
dopodobniebyłodwapokoleniamłodszyodKonfucjusza,aleprzypuszczasię,że
5F.Bykow,Powstaniechińskiejmyślipolitycznejifilozoficznej,Warszawa1978,s.224.
30
