Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
62
C.Prodikos
Częśćpierwsza.Starożytność
Wiedzzatem,żeżadnejzrzeczy,któresąpiękneidobre,nieużyczająbogowie
zadarmo-bezpracyistarań(...)jeślichceszmiećpoważaniewjakimśkraju,musisz
byćpożytecznydlategokraju(...).
63
64
Urodziłsięnajprawdopodobniejmiędzy465a460r.p.n.e.nawyspieKeos.Datajego
urodzinjestsporna.Niewielefaktówzjegożyciajestznanych.Tradycjamówi,że
miałbyćuczniemProtagorasa,aleprzecieżznałtakżestarszenurtyfilozoficzne.
Pełniłczęstofunkcjedyplomatyczne.DoAtenprzybyłjakoposeł.Urzędowanienie
przeszkadzałomuwpopisachoratorskichinauczaniumłodzieży.Niejestznanadata
jegośmierci.Istniejewersja,jakobymiałbyćskazanynaśmierćpodzarzutemdepra-
wowaniamłodzieży.
ZachowałysięfragmentydziełProdikosa.Należądonich:Onaturze,Opoprawnym
mówieniu.
Przedewszystkiminteresowałsięnaturączłowieka.Uważał,żerównieistotnadla
poznanianaturyczłowiekajestjegoprzyrodnicza,jakispołecznakonstrukcja.Czło-
wiekstanowiczęśćprzyrodyibadanietejstronynaturyczłowiekajestkonieczne,
zwłaszczadopoznanianaturyjednostkiwogóle.UProdikosazbadanienaturyprzy-
rodniczejczłowiekawyprzedzazbadaniejegonaturyspołecznej.Możnauznać,że
Prodikosnieuważał,iżczłowiekjestpoddanybezwzględnymprawidłowościomna-
tury.Wkażdymrazieniejestjasne,czywyłączaonczłowiekaspoddziałaniapraw
natury.Umowajestdlańzawszeczymś,copoprzedzawszystkiezjawiskaspołeczne.
Państwopojawiasiędopieronapewnymetapie.Przedpowstaniempaństwaludzie
żyliwrozproszeniu,każdyindywidualnie,prowadzącżyciewistociezwierzęce.Byli
tacy,jakimipierwotniestworzyliichbogowie.Toujęciestanuprzedpaństwowego
przybliżagodokoncepcjiProtagorasa.Wpewnymmomenciepojawiająsięwierze-
nia.Ludzieniezestrachu,leczzwdzięcznościdowszystkiego,coichotacza,nadają
zjawiskomcechyboskie.Dopieropóźniejwwierzeniachbogowieprzyjmująludzkie
cechy.Wiarajestważna,ponieważpozytywniewpływanaludzkiepostępowanie.
Pośmierciustajejednakwszelkaformabytu.Niemażyciapośmierci,dlategoczło-
wiekniepowiniensięjejbać.Świadomość,żepośmiercinicnieistnieje,powinna
ludziompozwolićnawyzbyciesięlękuprzednią.
Poznanienaturyjednostkijestkluczemdopoznaniaspołeczeństwa.Państwopo-
wstajejakorezultatumowy,ajegopomyślnefunkcjonowaniezapewniasamopozna-
nieczłowiekaipoznanienaturyludzi.Umownepowstaniepaństwaiprawamożliwe
jestwówczas,gdyczłowiekjestwstanieodróżnićdobroizło.
