Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
64
Częśćpierwsza.Starożytność
68
ObserwacjarzeczywistościirefleksjanadniąprowadziłyHippiaszadoprze-
konaniaoprzewadzeprawnaturynadkonwencjonalnymiinstytucjami
społecznymi.
Instytucjespołecznesą,zdaniemHippiasza,zeswejnaturyumowne,aprawasądzie-
łemludzi.Wynikająonezumowybądźmogąbyćnarzucone.Prawaludzkietoprawa
tyrańskie,częstoskierowaneprzeciwsamymludziom,krzywdzące,niesprawiedliwe
iniedoskonałe.
Istniejąjednakinneprawa,któreobowiązująpowszechnie,awięcsądoskonalsze
niżprawapaństwowe.Toprawanaturydziałająskuteczniej,człowiekbowiemmoże
uniknąćodpowiedzialnościprzedpaństwem,aleprzekroczenieprawnaturyzawsze
przynosimunegatywneskutki.Prawonaturyprzesądzaotym,żeludziesąrówni,
natomiastwolnośćiniewola,panowanieipoddaństwowystępującewspołeczeństwie
sązprawemnaturysprzeczne.Prawatewywodziłodbogów.Wwiększymstopniu
zwolennikiemprawanaturybyłAntyfont,deprecjonującznaczenieprawaobowiązu-
jącego,stanowionego.Sprzeciwianiesięprawupozytywnemujestzasadne,anawet
niekiedypożądane.
Państwoiprawopozostajączęstowkolizjizprawemrównościidlategomogąbyć
ocenianenegatywnie.WujęciuHippiaszawidocznejestzatemdostrzeganieaktual-
nejsprzecznościmiędzyprawemnaturyiprawemstanowionym,któraniewyklucza
jednakichzgodnościwprzyszłości.WkonsekwencjiHippiaszskłaniasiędoakcep-
tacjidemokratycznejformyrządów.Zwolennikaminaturalnegoprawarównościbyli
też:Antyfont,Alkidamas,Likofron.
OdmienniedoprawanaturypodchodziliKalliklesiTrazymach.Uważalioni,że
prawonaturymanifestujesięwoczywistejprzewadzeinteresówsilniejszego.Prawo
ipaństwowswejistociesąalbowyrazeminteresówsilniejszych,alboreakcjąobron-
nąsłabychnanaturalnąprzewagęsilnych.
B.Kallikles
Jamamwrażenie,żeci,coprawaukładają,tosąludziesłabi,toci,którychjest
wielu.Onidlasiebie,dlaswojejwłasnejkorzyściustanawiająprawa(...),bosięboją
żwawszychjednostekspośródludzi.
69
BrakjestkonkretnychdanycholatachżyciaKalliklesa.Prawdopodobniejegowłaś-
ciwenazwiskobrzmiałoCharyklesimiałbyćjednymznajbardziejbezwzględnych
członkówKolegiumTrzydziestu.Braktakżedokładniejszychinformacjiojegożyciu.
Niemożnawykluczyć,żetopostaćliteracka.Możnataksądzićnapodstawielektury
GorgiaszaPlatona.
