Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIV
.Myślpolityczno-prawnastarożytnejGrecji
63
Państwojestwtedydobre,gdyjestzgodneznaturączłowieka,najbardziejzaśnaturze
ludzkiejodpowiadademokracja.Taformarządówszczególniesprzyjaprzestrzega-
niuprawa.Podstawęocenypaństwastanowizawszestopieńjegozgodnościznaturą
człowieka.Wdemokracjinajliczniejszyjeststanśredniitojedynieonjestgwaran-
tempraworządności.Ludzieciżyjągłówniezpracywłasnychrąk,cojestnajbardziej
zgodnezichnaturą,ponieważtopracawyzwoliłaichzezwierzęcegostanuprzed-
państwowego.
65
2.Sofiścimłodsi
Dosofistówmłodszychzaliczamy:Hippiasza,Antyfonta,Alkidamasa,Likofrona,
Trazymacha,Kalliklesa,Kritiasa.Likofron,uczeńGorgiasza,uważałpaństwoza
twórumowny,któregocelemjestzapewnienieludziomwzajemnegobezpieczeństwa.
Wskutektejumowykażdyczęścioworezygnujezeswoichsubiektywnychpraw.Po-
dobnieAlkidamasuważałprawozawynikumowy.Znacznaczęśćsofistówmłod-
szychdochodzijednakdowniosku,żedominującejdotejporytezieoumowności
wszystkichinstytucji,wtympaństwaiprawa,możnaprzeciwstawićinnypogląd.Po-
jawiasięprzekonanie,żeumownemuprawumożnaprzeciwstawićniepisaneprawo
natury.Sofiścidostrzegają,żestosunkispołeczne(wtymstosunekwładzy)opierają
sięnanierówności,naprawiesilniejszych.Wprawdzietoumowakształtujestosunki,
alestantakiniemusibyćocenianyjakowłaściwy.Prawonaturalnebowiemtoprawo
równości,stądpojawiająsiętendencjedokrytykinierównościspołecznychipropo-
zycjedemokratyczne.Innizkoleiodrzucająegalitaryzmigłosząpochwałęwładzy
jednosteknajsilniejszych.
66
A.HippiaszzElidy
Obywatele,wastutajobecnychuważamzakrewnych,zaswoich,zawspółobywateli
wszystkichrazem,wedlenatury,niewedleprawa.Boto,copodobne,tosobiepo-
krewneznatury,atylkoprawotyranizujeludziigwałtzadajenaturze.
OHippiaszuzElidy(przełomViIVw.p.n.e.)brakkonkretnychdanych.Prawdopo-
dobniebyłmłodszyodProtagorasaiżyłwrokuprocesuSokratesa.PochodziłzElidy.
Częstopełniłfunkcjedyplomatyczne,podróżującpoGrecji,inajczęściejprzebywał
wSparcie.Uczestniczyłwpanhelleńskichuroczystościach.Jegozainteresowaniabyły
wszechstronne,stąddziękiswejpopularnościmógłmierzyćsięzProtagorasem.Dość
niekorzystnieprzedstawiłjegosylwetkęPlaton,krytykującsamochwalstwoibrak
skromnościtegofilozofa.
67
