Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIII.Poglądypolityczno-prawneWschodu
51
KolejnymaktemustawodawczymjestKodekssumerski.Obejmowałonokoło
100przepisóworazwstępiepilog,zczegozachowałosięjedynie38przepisów.Uważa
się,żeustanowiłgowładcaLipit-Isztar.Wszystkieteaktyłączyteologiczneuzasad-
nieniepraw,wynikającezpowoływaniasięnawolębogówAnumaiEnlila,wimieniu
którychdziaławładca.Dziełatebyłydośćobszernymiregulacjamiwchodzącymiza-
równowproblematykękarną,jakipraworodzinne,prawospadkoweizobowiązania.
NajbardziejznanympomnikiemprawodawstwasąprawaHammurabiego.
Naponaddwumetrowejkolumniezczarnegodiorytuznajdująsię:tekstpraw-
ny,wstępiepilog.Niejesttotylkospisprawanizwykłakompilacja.Oprócznorm
zwyczajowych,włączonychdotejkodyfikacji,znajdująsiętamnoweinstytucje,które
odbiegająodwcześniejszychrozwiązańprawnych.Sąonedowodemtwórczegodzia-
łaniaprawodawcy.Jesttotekstkazuistyczny.Pozwalałnadokonywanierozstrzygnięć
odbiegającychodustalonegozwyczajubądźregulowałkwestienieobjętezwyczajem.
Niekiedywliteraturzeuważasię,żeKodeksHammurabiegoniemiałmocyźródła
prawa,leczbyłjedynietekstemliterackim.
KodyfikacjaHammurabiegoregulujewielezagadnień.Rozpoczynająjąpostanowie-
niadotycząceorganizacjisądownictwa.Następniesątoprzepisyprawno-majątkowe,
adalej-rodzinneikarne.Zostałauregulowanawłasnośćijejochrona;kradzieżuwa-
żanozajednoznajcięższychprzestępstw.Wzakresiestosunkówrodzinnychokreś-
lono:zawarciemałżeństwa,rozwód,spadki.Częśćtrzeciaformułujezasadętalionu
wodniesieniudociężkiegouszkodzeniaciała.Charakterystycznydlatejiinnychko-
dyfikacjitegookresukazuizmidominującafilozofiaodpłatysąskutkiembrakuteorii
prawaisprawiedliwości.Działalnościprawniczaiprawodawczamająpraktycznycel.
Wokresietymstopniowokształtujesiękoncepcjapaństwateokratycznegooparta
naideiboskościwładcy.Początkowobyłonokreślanyjakonwielkiczłowiek”,ana-
stępniestopniowouzyskiwałcorazwięcejznamionboskości:panującymbudowano
świątynieioddawanoboskącześć.Monarchówtraktowanozarównojakbogów,jak
ireprezentantówbogównaziemi.Boskicharakterwładzypowodował,żewładcze
poleceniamonarchówbyłyuważanezawyrazwolibogów.
43
2.Poglądynawładzęiprawowmyślijudaistycznej
Władzagrzebietych,którzyjąsprawują.Ktosięprawauczy,aniewykonywajego
przepisów,tenchybiłceluswegobytu.
Niedysponujemywiedząnatematteoriipolityczno-prawnychwokresiestarożytne-
goIzraela.Charakterystycznejestjednakdominujące,umowneokreślaniestosun-
kówzarównomiędzyludźmiiBogiem,jakimiędzysamymiludźmi.Przypominato
poniekądideeteoriiumowyspołecznej.
44
