Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
Częśćpierwsza.Starożytność
niuzprzyjemności.Dlategonienależybyćanibiednym,anibogatym.Jeśliczłowiek
jestzadowolonyztego,coposiada,tomożeżyćwspokoju.
35
Proponowanymodelżyciatorozumnyegoizm.Ponieważwprzyrodziewszystko
dokonujesięnsamozsiebie”,człowiekpowinienzdawaćsobiesprawę,żepożyciu
następujeśmierć,czylikreswszystkiego.Ceremoniał,wystawneobrzędy,ofiary-
wszystkotoniemasensu.Śmierćnierozróżnialudzibiednychibogatych,dobrych
inikczemnych,ponieważwszyscywobecniejsąrówni.Ztychwzględówuważał,że
niemasensupoświęcaniesiędlasławy.Człowiekpowinienzdobywaćto,cojestmu
potrzebnedodobregożycia.Ludziomwosiągnięciuspokojuiszczęściaprzeszkadza-
ją:dążeniedodługowieczności,zabieganieosławę,staraniaogodności,chęćzdoby-
waniamajątku.ZdaniemJangCzunależyunikaćtroskikłopotów,nietrzebadążyć
dobogactwa,aleinienależypopadaćwnędzę.Receptanaszczęśliweżycieto:bogaty
dom,wspaniałeszatyipięknekobiety.Powinnaonawyczerpywaćdążeniaczłowie-
ka.Pożądającczegoświęcej,człowiekbyłbynienasycony.Ideałżycia,proponowany
przezJangCzu,wyrażaumiarkowanyhedonizm.Niewiemynatomiastnicnatemat
politycznychpoglądówtegofilozofa.
5.Szkołaprawników
(...)nierządyświętego,aleświęteprawaprzynosząpowszechnypokój.
36
NaprzełomieVIiVw.p.n.e.wksięstwieTsipowstałciekawykierunekdoktrynal-
ny,będącywopozycjidopoglądówKonfucjusza.Generalniezakładał,żenietyle
moralnewartościpanującegoijegourzędników,iledobreprawaisprawnaorgani-
zacjaadministracjipaństwasągwarancjąjegostabilności.Byłatoszkołaprawników
(fajia).Kierunektenreprezentujenurtrealizmupolitycznegowstarożytnejmy-
ślifilozoficznejispołecznejChin.JegoczołowymiprzedstawicielamibyliHanFei
iPong-Mong.
Szkołaprawnikówpostulowałarealizacjęośmiuidei:miłości,sprawiedliwości,
precyzyjnychokreśleń,muzyki,atakżeobyczajności,prawa,nagradzaniaikarania
ludzi.WpraktycewksięstwieTsidokonanowielureformorganizacyjnych,wtym
zreorganizowanosystempodatkowy,wydanonoweprawa,nadanorolnikomziemię,
wprowadzonopolicję.
Zwolennicytejszkołyuważali,żedawnespołeczeństwanieznałypraw.Wrazze
wzrostemliczbyludzipojawiłasięjednakanarchia.Stądwynikapotrzebaprawaior-
ganizacjipaństwowejpoto,abyzdyscyplinowaćzłegoznaturyileniwegoczłowie-
ka.Zapomocąprawaisiłymożnaludziodstraszyćodzłychskłonności;abytaksię
stało,prawomusibyćmądrzeustanowione.Wszczególnościpowinnoonozarówno
