Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KWESTIAPOLSKANAPOCZĄTKUIWOJNYŚWIATOWEJ
przewidującejstworzeniezGalicjitrzeciegoobokAustriiiWęgierczłonumonar-
chiihabsburskiej,doteoriiwalkizbrojnejubokupaństwcentralnych.
JednązgłównychsiłwtymoboziebyłaPolskaPartiaSocjalistyczna,awłaściwie
PPS-FrakcjaRewolucyjna,powstaławskutekrozłamuwPPSw1906r.Najejczele
stałJózefPiłsudski,kierującyOrganizacjąSpiskowo-BojowąPPSwczasierewolucji
1905r.PoklęscerewolucjiczłonkowieOrganizacjiznaleźlischronieniewGalicji,
gdziew1908r.założylikonspiracyjnyZwiązekWalkiCzynnejzJózefemPiłsudskim
iKazimierzemSosnkowskimnaczele.Niekwestionowanymprzywódcątegorady-
kalnegonurtuniepodległościowegostałsięPiłsudski.Celemjegozwolennikówbyło
początkoworozszerzenieautonomicznejGalicjioKrólestwoPolskie,anastępnie
wydobyciejejspodpanowanianajsłabszego,jakoceniano,zaborcy-Austro-Wę-
gier.Jużw1914r.Piłsudskipodobnopowiedział,żepaństwacentralnepokonają
Rosję,apotemulegnąjejzachodnimsojusznikom,dziękiczemuPolskabędzie
mogłaodzyskaćniepodległość.Zorientacjąaustro-polskązwiązanibyli:galicyjska
PolskaPartiaSocjalno-DemokratycznazIgnacymDaszyńskimnaczele,konserwaty-
ściorazprzywódcychłopskiegoPolskiegoStronnictwaLudowego-JakubBojko,Jan
StapińskiiWincentyWitos.Ruchludowyniesformułowałkonkurencyjnegowsto-
sunkudoendecjiisocjalistówprogramupolitycznego,aw1913r.uległrozbiciu.
W1912r.,wokresiesilnegonapięciawEuropie,związanegozwojnąnaBał-
kanach,doszłodokoordynacjidziałańróżnychugrupowaństojącychnagruncie
walkizRosją.UtworzonoPolskiSkarbWojskowyorazKomisjęSkonfederowanych
StronnictwNiepodległościowych,któramiałabyćzalążkiemprzyszłegorządu
narodowego.Wjejskładweszły:PPS-FrakcjaRewolucyjna,NZRiNZChzaboru
rosyjskiegoorazPPSD,PSLimieszczańskiePolskieStronnictwoPostępowezGali-
cji.PorozłamiewruchuludowymPSL„Piast”zBojkąiWitosemnaczelezerwało
zKSSN,alewicachłopskapozostaławKomisji.
Lewicainternacjonalistyczna.Zupełnieodmiennestanowiskowobecpolskich
aspiracjiniepodległościowychzajmowałaniezbytlicznalewicainternacjonali-
styczna.SkrajnymprzedstawicielemtegonurtubyłaSocjaldemokracjaKrólestwa
PolskiegoiLitwy,powstaław1900r.Jejprzywódcy,wtymFeliksDzierżyński,
JulianMarchlewskiiRóżaLuksemburg,dążylidopowszechnejrewolucjieuropej-
skiej,asprawyniepodległościPolskiniepodejmowali,uważając,iżnaródpolski
roztopiłsięjużwspołeczeństwachpaństwzaborczychorazżezwycięstworewo-
lucjiprzekreśliproblemynarodowościigranic.W1906r.Socjaldemokracjastała
sięogniwemorganizacyjnymbolszewickiejfrakcjiSocjaldemokratycznejPartii
RobotniczejRosji.DostanowiskaSDKPiLzbliżałasięPPS-Lewica.
11
103
KWESTIAPOLSKANAPOCZĄTKU
IWOJNYŚWIATOWEJ
Wybuchwojny.28VI1914r.zamordowanowSarajewieaustro-węgierskiego
następcętronu,arcyksięciaFranciszkaFerdynanda.WciągutygodniacałaEuropa
stanęławogniuwojny,wktórejstarłysięwalczącepoprzeciwnychstronachpań-
