Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zakończona.KrytykująctwórczośćJanaKasprowicza,EmilaZegadłowicza
iJózefaWittlina,Przybośpiętnowałsztucznycharakterówczesnychnawiązań
dopoezjiiobyczajowościludowej,nieprzekonującychitraktowanychjak
młodopolskikostiumorazsprymitywizowaniemotywówchrześcijańskich,
niejednokrotnieosadzonychwrubasznymkontekścieiwyrwanychzesfery
sacrum.Krytykannachalnegochrześcijaństwa”wtwórczościWittlina,piętno-
wanienpasożytowanianaewangelii”isprowadzaniajejprzekazudonmądrości
wiejskiegoparobczaka”uZegadłowicza,protestprzeciwkonprostackiejma-
nierzestylizowaniapostaciChrystusanawzórrzekomowyobrażeńludowych”
wlirykachKasprowiczawdobiePRL-unabrałybyzupełnienowych,chyba
sprzecznychzintencjąPrzybosia,znaczeń.Awangardzistawysokoceniłkul-
turotwórcząrolęchrześcijaństwa,wskazywałEwangelięjakonsłońcekultury
moralnejludzkości”.Równocześnieprotestowałprzeciwkoprzypisywaniukul-
turzeludowejszczególnegoprymitywizmu,którymiałbysięobjawiaćwschło
-
pieniuChrystusaukazywanegojakonkompanpijanicy”czynkuternogiprostak
zBeskidu”.Przyboś–wychowanynabajaniachstarejPileckiej
7
–byłwielkim
zwolennikiemkulturyludowej,aleprzeciwstawiałsięzdecydowaniejejlite-
rackimzafałszowaniom,zideologizowanymprzekłamaniom,wykorzystywaniu
ludowegosztafażuwobcymporządkuestetycznymiliterackimprzebierankom,
któreraczejośmieszająchłopówniżdowartościowująichdziedzictwo
8
.
Zpodobnąpasjąkrytycznoliterackąpoetapiętnowałpostromantyczny
charaktermetafizykiwtwórczościJanaNepomucenaMillera,StefanaNapier-
skiegoczyWilamaHorzycy,widzącwnichkontynuatorówpoetykiKasprowi-
cza9.Przyboś–podziecięcychdoświadczeniachzćwiczeniamiduchowymi
FranciszkaSalezego–stroniłodmetafizyki
10
.Dystansowałsięwobecuniesień
religijnychosiągniętychdrogąkontemplacjim.in.wodpowiedzinaankietę
nWiadomościLiterackich”,takpiszącopodręcznikupobożnościPhilotea:
Straszliwataksiążkawstrząsnęłamoimdwunastoletnimsercempotężnieichociaż
późniejwczytywałemsięwinnendrogidonieba”,nnaśladowaniaJezusa”iżywoty
świętych–jąobrałemzadrogowskaziwniejwidziałempalecBoży.Zogromną
powagą,zfanatyzmemrealizowałemniebieskinakaz
11
.
7J.Przyboś,Tradycja,rzeczosobista,w:tegoż,Zapiskibezdaty,Warszawa1970,s.260–261.
8
WszystkiecytatywobrębieakapitupochodzązartykułuPrzybosiaChamułypoezji,nZwrot-
nica”1926,nr7.Przedrukowanywniniejszymtomie.
9J.Przyboś,Demaskować!nZwrotnica”1927,nr11.Przedrukowanywniniejszymtomie.
10
StudiowaniusiedemnastowiecznegopodręcznikapobożnościJulianoddawałsięjesienią
1914roku,kiedyspędzałwrodzinnejGwoźnicykilkumiesięcznyokresprzerwywnauce,spowo-
dowanywydarzeniamiIwojnyświatowej.J.Duk,Kalendarium…,dz.cyt.,s.440–441.Przeżycia,
jakichdoświadczył,realizującćwiczeniaFranciszkaSalezego,opisałpóźniejwZapiskachbez
daty(J.Przyboś,Anioł,w:tegoż,Zapiski…,dz.cyt.,s.265).
11
Odpowiedźnaankietęredakcji„WiadomościLiterackich”Jaksięuczyliwspółcześniwybitnipisarze
polscy?,nWiadomościLiterackie”1936,nr29.Przedrukowanywniniejszymtomie.
20
