Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ideaspołecznawpoezji.Ustaliwszytępodstawęporozumienia,mogę
przystąpićdorozważańnatematideispołecznejwpoezji.Cotojestidea
społecznawpoezji?Wdyskusjach,jakienatentematnGłosLiteracki”wszczy-
na,nieznalazłemjednoznacznejdefinicjitegopodstawowegozagadnienia.
Najczęściejtrudnośćdefinicjiomijajądyskutanciemocjonalnymiogólnika-
mi,wrodzaju:npatosuestetycznego,miłościofiarnej”,któremająrzekomo
cechowaćpoezjęoideispołecznej.Alesątobezwartościowefrazesy,których
zadaniemmożebyćchybatylkoinstygowaniepoetów,podtrzymywaniewśród
nichgorączkinspołecznej”.Aprzecieżodustaleniapojęcianpoezjispołecznej”
(ideispołecznejwpoezji)zależycelowymarsztąpoetyckądrogą.
Przezideęspołecznąwpoezjirozumiećmożnatrzyodrębne,odmien-
nymiśrodkamirealizowaneidee:1)hasłowośćspołeczną,2)światopogląd
społeczny,3)społecznośćformy.
Hasłowość.Najgrubszyminajnatarczywszymsposobemnspołeczności”
poezjijestopracowywaniepewnychhasełitematówspołecznych.Wpoezji
tegorodzajunieobędziesiębeznędzy,krzywdy,rewolucjiitp.Zauważyć
należy,żedziwnymzbiegiemokolicznościprawiewszyscytacypoecizupodo-
baniemzajmująsiętematamiproletariackimi,socjalistycznymi.Aprzecież
możnasobiewyobrazićpoetęnspołecznego”,któryby,hołdującskrajnemu
reakcjonizmowi,nawoływałdoprzywróceniapańszczyzny.Różnicawpoezji
niebyłabywielka.Trzebabowiemwyraźniepowiedzieć,żetakatematyczna
rewolucyjnośćspołecznawpoezjijestnajczęściejkonserwatyzmempoetyc-
kim.Starazwrotkowaśpiewność,jakbyumyślnierobionadlarobotniczejczy
ludowejnprostoty”–nastraszonaniegroźnymirewolucjonizmami;dawny
burżuazyjnysentymentalizm„litującejsię”nadofiaramikrzywdyspołecznej;
nastrojowośćszukającandreszczów”proletariackich–torezultatpoetycki
powierzchownegostosunkudoideispołecznej:zadawalnianiasiętematem
społecznym.
Światopoglądspołecznywpoezji.Ideaspołecznaniemusiwnęcaćsię
natrętnąterminologiąnproletariacką”wpoezję;możebyć,jakglebadladrzewa,
żywiącąpodstawądlakażdegotematu.Możemanifestowaćsiępośrednio,
możesubtelnymizestawieniamimotywówodkrywać,nieuświadamianyna-
wetkażdorazowo,światopoglądsocjalny.Niechcęprzeztopowiedzieć,żeby
tematynspołeczne”wykluczałygłębszepoetyckieujęcie;chcętylkozastrzec,
żeopoezjispołecznejnierozstrzygatylkotemat,zwłaszczażejaskrawa
hasłowośćspołecznawpoezjizwykłaiśćwparzeznieugruntowanymświa-
topoglądemspołecznym.Poetaoświatopoglądziespołecznymnawetwopisie
flaszkimożedaćpoezjęogłębokiejideispołecznej.Zideąspołecznąwpoezji
dziejesięczęstotak,jakzwiarąreligijnąwżyciu.Człowiekpłytko-religijny,
cochwilawzywaćbędzieimieniaBoganadaremno;człowiekprawdziwie
religijnyodczuwagoiwkrześle,naktórymsiedzi.
76
