Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.Intersubiektywnycharakterpoznanianaukowego–KazimierzaAjdukiewiczazasadaracjonalności
przezichwyznawcównierazzcałąsiłąprzekonania,
aleniedostępnychsprawdzeniuprzezinnych,awięc
przynajmniejpodejrzanychoto,żesąfałszywe.Idzie
więcoochronęspołeczeństwaprzednonsensem
ifałszem.(wyróżnienie–autor).
Wiedzaracjonalna(azateminaukowa),wod-
różnieniuodwiedzyirracjonalnej,spełniawięc
wymaganiaważnejzasady–zasadyintersubiek-
tywnościzwanejteżsłabązasadąracjonalności.
Słabazasadaracjonalności:poznanienaukowetopoznaniein-
tersubiektywniekomunikowalneiintersubiektywniekontrolo-
walne(sprawdzalne).
Intersubiektywnakomunikowalnośćozna-
cza,żepsychologpowinientakpoprowadzićba-
danienaukoweitaksformułowaćraportznie-
go,abykażdyinnybadacz–poczyńmytoważne
ograniczenie–psychologmógłgozezrozumie-
niem(bomadostatecznekompetencjenauko-
we)odczytaćikrytyczniesiędoniegoodnieść.
Zakładamywtymmiejscu,żejestonodpowiednio
przygotowanypodwzględemznajomościwarsz-
tatubadawczegowspółczesnejpsychologiioraz
akceptowanychprzezzwiązanązniąspołeczność
teoriipsychologicznych.Dlategotakważnejest
m.in.opanowaniemetodologiidanejdyscypliny
naukowej(tu:psychologii).Azaczynamyswoje
doskonaleniewtymzakresie–jakopsychologo-
wieobecnibądźprzyszli–odprzyswojeniasobie
treścijakiegośpodręcznikametodologiibadań
psychologii.Temucelowisłużyteżniniejszypod-
ręcznik.Podkreślmy,żetonaautorzeraportu(ar-
tykułuwfachowymczasopiśmie,książki,referatu
wygłoszonegonakonferencji,pracymagister-
skiejitp.)spoczywawymógintersubiektywności
wpierwszymsensie.Tozaśimplikuje,żejęzyk
jegowypowiedzipowinienbyćwmiaręprosty,
jasny,precyzyjnyinienapuszony.Pisaćnaukowo
nieoznaczawcale,pisaćzawile,metaforycznie,
językiemnajeżonymróżnymiUizmami”(zob.
rozdz.3,pkt2).
Intersubiektywnakontrolowalność(spraw-
dzalność)oznaczatyle(ażtyle!),żepsycholog
powinienprowadzićbadanienaukowewedług
najwyższychstandardówmetodologicznychak-
tualnieobowiązującychwspołecznościpsycholo-
gów-badaczy.Psychologpowinienteżzadbaćoto
–byćgotowydotego!–abyprzeprowadzoneprzez
niegobadaniemogłobyćpowtórzone(zrepliko-
wane)przezinnego(rzeczjasna,wyposażonego
wodpowiedniekompetencjeteoretyczneime-
todologiczne)psychologa.Zewnętrznakontrola
badania–zwłaszczagdywzbudzaono,jużUna
dzieńdobry”,kontrowersje–jesttakżedośćsku-
tecznymnarzędziemwalkizróżnymioszustami
(oczymszerzejwrozdz.7),którzy,gdydochodzi
dopróbyreplikacjiichbadań,albousiłująprze-
konywać,żeimitylkoimUudałosię”uzyskaćten
wynik,alboodmawiajądostępudo,naprzykład,
danychsurowych,zasłaniającsięochronąwyni-
kówiinformacjiwarsztatowychprzedpróbami
ichskopiowania.Wielepoważnychświatowych
czasopismpsychologicznychstawiawymagania
autoromartykułów,abyudostępnialinaprośbę
redakcjidanesurowe.Właśniewtrosceozapo-
bieżenieoszustwu.
Takżeautorzyznanegopodręcznikame-
todologiibadańspołecznychChavaFrankfort-
-NachmiasiDavidNachmias(2001,s.31–32)silnie
akcentująintersubiektywnycharakterempirycz-
negobadanianaukowego:
Byćintersubiektywnymoznacza,żewiedza(ogól-
nie)imetodologianauk(szczególnie)musząbyć
komunikowalne.Zatem,jeżelijedennaukowiecpro-
wadzibadania,toinnymożejepowtórzyćiporów-
naćzesobądwazbiorywyników.Jeżelizastosowano
prawidłowąmetodologięi(cozakładamy)warunki,
wjakichprzeprowadzonobadanie,czyzdarzenia,
jakienastąpiły,nieuległyzmianie,tomamypra-
wooczekiwaćpodobnychwyników.Warunkimogą
sięzmienićiwtedypojawiąsięnoweokoliczności.
Istotnośćintersubiektywnościtkwijednakwzdol-
nościnaukowcówdorozumieniaiocenianiametod
innychorazdoprowadzeniapodobnychobserwacji
wcelupotwierdzeniafaktówiwnioskówempirycz-
nych.ZacytujmyAbrahamaKaplana[autorzyprzy-
wołująnastępującąpracę:KaplanA.(1968).Thecon-
ductofinquiry.NewYork:Harper&Row,s.128–J.B.]:
Pytanieocharakterzemetodologicznymjestzawsze
ograniczonedopytania,czyotrzymanewynikiob-
serwacjimogąbyćwykorzystanewkolejnychba-
daniach,nawetgdykonkretnyobserwatorprzestał
byćdalejczęściąkontekstu.
Zkoleidrugiekryterium,pozwalającenaod-
różnianiewiedzynaukowejodwiedzypotocznej,
zostałosformułowaneprzezAjdukiewicza(1958;
cyt.wgprzedruku:Ajdukiewicz,1965b,s.288,290)
wnastępującysposób:
Pewiensposóbwnioskowaniauznamyzaracjonal-
nyzpraktycznegopunktuwidzenia,jeżelibilans
zyskówistratwynikłychzdziałańopartychna
15
