Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BadaniaprzyczynowościwepideMiologii
alesamaichobecnośćpowodujewzrost
prawdopodobieństwa
jego
powstania.
Pozatymmiędzyczynnikamimogąza-
chodzićinterakcje,cododatkowoutrudnia
badania.Przypisywanieodpowiedniego
ryzykarozwojuchorobyposzczególnym
czynnikomstanowijednoznajpoważniej-
szychwyzwaństojącychprzedepidemio-
logiąanalityczną.Przybliżonerozwiązania
tegoproblemuuzyskujesięzwykorzysta-
niemstratyfkacjibadanejpróby,czylidzie-
leniajejnamniejszezbiory,zktórychjedne
zawierajądanązmienną,ainnenie,lubsto-
sującspecjalnemetodywieloczynnikowej
analizystatystycznej.
Wbadaniuzależnościmiędzyczynnika-
miekspozycjiaefektemkońcowymmoże
powstaćproblemnieuchronnościtego
efektu,np.zgonuwchorobieostupro-
centowejśmiertelności.Wtakichprzypad-
kachrozwiązaniemjestanalizaczasu,jaki
upływaodzadziałaniadanegoczynnika
dowystąpieniaefektu.Wydłużenieczasu
przeżyciastanowiwtedymiaręskuteczno-
ściefektupozytywnego,ajegoskrócenie-
efektunegatywnego.
Poszukiwanieprzyczynlubczynni-
kówryzykajestwiarygodnewtedy,gdy
zastosujesiętakitypbadania,wktórym
zarównonarażenie(lubjegobrak),jak
ichorobęprzypisujesięposzczególnym
uczestnikombadania.Jeżelijednakstosu-
jesiębadaniakorelacjimiędzyekspozycją
iefektemtylkonapodstawieichrozpo-
wszechnieniawróżnychpopulacjach,nie
magwarancji,żeekspozycjadotyczytych
samychosóbcochoroba.Przykładtego
rodzajubłędnegorozumowaniastanowi
głoszonaprzezprzedstawicieliruchów
antyszczepionkowychteza,żeautyzmjest
wywołanyszczepieniemprzeciwkoodrze,
świnceiróżyczce(ang.measles-mumps-
-rubella,MMR),bowmiaręprzyrostu
liczbydziecizaszczepionychwzrastała
19
liczbaprzypadkówautyzmu.Ztakich
badańniewynikajednak,żenaautyzm
częściejchorujądziecizaszczepioneniż
niezaszczepione.Podobnerozumowanie
nosinazwębłądekologiczny(ecological
fallacy)imabardzozłąopinięwśródepi-
demiologów.Opisanebadaniapozwalają
nastawianiehipotez,alenieumożliwiają
ichsprawdzania.
Poprawnieprzeprowadzonebadanie
epidemiologiczne,nareprezentatywnych,
odpowiedniolicznychiniedobranych
stronniczogrupach,stanowimocnąprze-
słankędopowiązaniaprzyczyniskutków,
aleniejestwpełniwystarczające.Dlatego
należydołączyćdodatkowekryteria,któ-
repozwalająuprawdopodobnićzwiązek
przyczynowy.Autoremważnejlistykry-
teriówprzyczynowościbyłwybitnyepi-
demiologbrytyjskiAustinBradfordHill.
KryteriaHillaprzedstawionoponiżej:
1.Następstwoczasowe-przyczynamusi
poprzedzaćskutek.
2.Siłazwiązkustatystycznego.
3.Zależność
dawka-odpowiedź.
Tam
gdzienarażeniemożebyćstopniowalne,
wykazanie,silniejszenarażeniedaje
wyraźniejszylubczęściejwystępujący
skutekjestmocnymwskazaniemnapo-
wiązanieprzyczynowe.
4.Powtarzalnośćwynikówwróżnychba-
daniachprzeprowadzanychwniecood-
miennychwarunkach.
5.Zgodnośćzwcześniejszą,ugruntowaną
wiedząomechanizmachpatologicz-
nych.
6.Rozpatrzenieinnychmożliwychwyja-
śnieńiichnegatywnaweryfkacja.
7.Potwierdzeniewbadaniachekspery-
8.Specyfczność
mentalnych,jeślijestmożliwe.
przyczyny
i
skutku
zwiększawiarygodnośćzwiązku,ale
brakspecyfcznościnieuprawniado
jegoodrzucenia.