Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Międzydociekaniemimanipulacją.Zaryshistoriizwiązkówpsychologiiibiznesu.
naukiścisłe.Najwybitniejszeosiągnięcia
należądoprzedstawicielitakichdziedzin,
jakfizyka,chemia,medycynaibiologia.Lista
doniosłychodkryćiwynalazkówliczyłajuż
niekilkadziesiątczykilkaset,aletysiącepo-
zycji(ś).WielkaWystawazroku1851,którą
otwartowLondynie(ś)przyciągnęłamilio-
nyzwiedzającychzcałegoświata.
Wtakiejatmosferzeideowejkształtowało
sięnowerozumienienaukowości,dającesta-
tusuniwersalnegowzorcanaukomścisłym.
Przekonanie,żemetodynaukowe(tj.stoso-
waneprzeznaukiścisłeuwagaT.O.iM.R.)
możnaipowinnosięstosowaćdobadania
zjawiskdotyczącychczłowiekawtejsamej
mierzecodowyjaśnianiazjawisknatury,
byłowistociejednązcechcharakterystycz-
nychzachodzącychwtymokresieprzemian.
Wefekcieobokekonomiiietnografiipo-
jawiłysięsocjologia,antropologia,naukipo-
lityczneiwreszciepsychologiaipsychiatria
(Davis1998:845,podkreślenieT.O.iM.R.)5.
Przepraszającczytelnikówzaszkolne
czywręczbarbarzyńskieuproszczenie,dla
potrzebniniejszegorozdziałuproponujemy
przypomnieć,żepierwsipsychologowieotak
rozumianych6ambicjachnaukowychstarali
siędrogąeksperymentalnąbadaćUto,zczego
składasiępsychika”bądźjakąmastrukturę
(SchultziSchultz,2008,s.204).Byłtoprzed-
miotzainteresowańbadaczyprzedewszyst-
kimzlaboratorióweuropejskich,zainicjowa-
nychprzezWilhelmaWundta(1832–1920).
Twórcametodyeksperymentuintrospekcyj-
negojestzwyczajowouważanyzaojcapsy-
chologiiempirycznej,którejnadałcharakter
atomistyczny.
Bardzoszybkopowstałytakżeamery-
kańskielaboratoria,którezakładaliprzede
wszystkimuczniowieWundta.Ograniczamy
siędowskazaniaprzykładutylkojednego
5Pominięcieprzezbrytyjskiegohistorykazarządza-
niamożewyrażaćukrytątezę,żemusiałoonojeszcze
wówczaspoczekaćnazyskaniepozycjinaukiwsensie
akademickimbądź/iżeDavisniezaliczatejdyscypliny
donaukdotyczącychczłowiekaś,aprzyjemniejnietak
istotnych,abywymieniaćnakartachhistoriiEuropy.
6Jakzostałotosformułowanewprzytoczonym
przeznascytaciezpracDavisa.
znajsławniejszychspośródnich,Edwarda
BradfordaTitchenera(1867–1927),inicjatora
podejściastrukturalnegowpsychologii7.
Świadomieużyliśmysformułowania,
żeWundtaUzwyczajowouważasięzaoj-
capsychologiiempirycznej”.Chodzioczy-
wiścieofaktotwarciaprzeztegobadacza
pierwszegonaświecielaboratoriompsy-
chologiiwLipskuw1876r.Tymczasemten
samrokakademicki1875/1876przyniósłna
UniwersytecieHarvardawykładWiliama
Jamesa(1847–1910)UStosunkimiędzyfizjolo-
giąapsychologią”.Autor,odkilkulatpiastu-
jącystanowiskowykładowcyfizjologiitamże,
jużprzedprzygotowaniemwspomnianego
wykładuprzeprowadzał(oczywiścienasobie,
jaktorobiliwszyscytwórcypsychologiiem-
pirycznej)eksperymentydotycząceświado-
mości.Dopsychologiidoszedłsamodzielnie.
UPierwszymwykładem(ś)(ztejdziedziny
uwagaT.O.iM.R.)jakiwysłuchałbyłjegowła-
sny”(SchultziSchultz,2008,s.176).
Conajważniejsze,zamiastwundtow-
skiegopytaniaUjakdziałapsychika?”prace
Jamesastawiałypytanie,Ujakonafunkcjonu-
je?”.Wtensposób,jeśliuznamy,żewspół-
czesnapsychologiamadefactodwóchojców,
tojedenznichjużnasamympoczątkuskie-
rowałdziedzinękufunkcjonalizmowi8.
Poszerzyłteżznaczniezakresmetodbadań
psychologicznych.Doceniałwagęekspery-
mentu,aleproponowałuzupełnićgometo-
7GłównymzainteresowaniemWundtabyłobada-
nieorganizacjipodstawowychelementówitreścibudu-
jącychpsychikę,którychistnieniezakładałistarałsię
precyzyjniewyodrębnić.Dlategoteżjegokoncepcjędla
potrzebpodręcznikowychnazywamyUatomistyczną”
zgodniezkonwencjąprzyjętąwpracachpoświęconych
historiiideinaukowych.TitchenerteżbyłUatomistą”
wtymznaczeniu,alekluczowyaspektjegopoglądów
wyznaczaławiara,żeUrozłożenieświadomości(jak
wiadomo,pierwsipsychologowieograniczalipsychikę
ludzkądosferyświadomejuwagaT.OiM.R)naczęści
składowe”pozwalaUokreślić(ś)jejstrukturę”(Shultz
iSchultz2008,s.116).
8Ogólniemówiąc,chodzionurtmyśleniapsycho-
logicznegozainteresowanyprzedewszystkimtym,jakie
funkcjespełniapsychika,Użebyumożliwićorganizmowi
przystosowaniesiędośrodowiska”.Chodzioopisak-
tywnościpsychicznejwtymaspekcie.Przyczymnacisk
zostajepołożonyprzezfunkcjonalistównienawyodręb-
nianiepodstawowychelementówżyciapsychicznego,
alenapoznawczeujmowanieprocesów(ShultziShultz,
2008,s.195;Benjamin,2008).