Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
CzęśćI.Debataodyscyplinie,jejzmiennościiparadygmacie(tach)
1.1.1.Uwarunkowaniaspołeczno-politycznekoncepcji
HelenaRadlińskawpierwszychlatachtwórczości,wczasiektórychzajmowałasię
działaniamispołecznymiioświatowymi,wsposóbnastępującysformułowała
zadaniaiceletego,conazywałaodtądpedagogikąspołeczną:
„Określenienaukowemożliwejesttylkonatlezasadpedagogikispołecznej,tj.tegoujęcianauki
wychowania,którewkażdejjednostcewidzidziecięswegonaroduiczasu,spadkobiercęcałejkultury
iwspółtwórcęjejprzyszłości.Każdyświadomielubnieświadomiejest«dusząwswojąojczyznę
wcielony».Każdykimkolwiekjest–duchemkierowniczymczypracownikiemfizycznegotrudu
–wnosiswójudziałdokulturynaroduipowinienświadomiejąrozwijać.Wychowanienarodoweto
przygotowanienowychpokoleńdojaknajbardziejwszechstronnegoitwórczegobudowaniakultury
narodu”(Polskapedagogikaspołecznawlatach1945–2003.Wybórtekstówźródłowych,2004,s.47).
ZacytowanyfragmentpochodziztekstuwystąpieniaRadlińskiejwygłoszonego
w1909r.Zaprezentowanytamsposóbpostrzeganiapedagogikispołecznejautorka
prezentowałarównieżwkolejnychlatach.Podobnieokreśliłaonazadaniaicele
pedagogikispołecznejwpracyopublikowanejw1913r.wKrakowie,gdzie
stwierdziła:„Nauka,którąokreślićbymożnajakoteorięwychowanianarodowego
–pedagogikaspołeczna,wykazujecorazdobitniejjakrozlicznezwiązkizachodzą
międzyjednostkąaspołeczeństwem,jakkażdy–świadomielubnieświadomie
–jestdusząwswojejojczyźniewcielony”(Pracaoświatowa,jejzadania,metody,
organizacja,1913,s.145–146).
ZaprezentowanymtusposobemrozumieniapedagogikispołecznejRadlińska
włączyłasięwszerokinurtrozwijającejsięwówczasmyślispołecznej,myśliktóra
rozwijałasięwprzededniuodradzaniasięniepodległejPolski.Myślta,niezależnie
nagrunciejakichopcjipolitycznychbyławypowiadana,tamgdziechodzi
oistniejącewówczasnurtymyśliipracypolitycznejorazspołecznej(pomijając
nurtyradykalne),byłazazwyczajniepodległościowainarodowa.Wpływnatomiał
całyzłożonykonteksthistorycznytamtychlatwPolsce,którapowielulatach
zaborówzmierzaławstronęniepodległości.Polskapedagogikaspołecznakształ-
towałasięwięcwklimaciewieluprzemianspołecznych,zmianstosunków
społecznychpanującychwmiastachinawsi,rozwijaniasięruchówrewolucyjnych,
powstawaniaróżnychtowarzystw,partiiiorganizacji,podejmującychaktualne
problemyżyciaspołecznego.Jednocześniedążeniedoniepodległościzawsze
wiązałosięzokreślonymidziałaniamiocharakterzeoświatowym,nacomiała
wpływdługoletniawcześniejszapolitykawynarodowieniaPolaków,pozbawiania
ichmożliwościkształceniawjęzykuojczystymorazdostępudorodzimejkultury.
Przyjmowanewtymwzględziepostulaty,odnośniedookreślonychdziałań
oświatowych,wpisywanebyływówczaswprogramylicznychtowarzystwior-
ganizacjizjednejstrony,orazwprogramypartiipolitycznychzdrugiejstrony
(Wroczyński,1965).WujęciuRadlińskiej,jakrównieżinnychówczesnych
działaczyspołecznych,reprezentującychzarównotzw.nurtpostępowy(lewicowy),
jakizachowawczy,pedagogikaspołecznamiałazajmowaćsięwychowaniem
