Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ1.
PODSTAWOWEPOJĘCIAIPRZEDMIOTEKONOMII
inieistotne.Objaśniającrzeczywistość,tłumaczącnp.przyczynyiskutkipewnychpro-
cesóworazzjawiskgospodarczych,teorieekonomicznedostarczająteżokreślonych
wskazówekdlapolitykigospodarczej.Jestoczywiste,żeimlepszajestdanateoria,tym
cenniejszesądostarczaneprzezniąwskazówki.
Niektóreprawaekonomicznedziałajątylkowściśleokreślonychwarunkach,inne
zaśwydająsięmiećcharakteruniwersalny.Przykłademprawidłowościpierwszegotypu
jestprawopopytuipodaży,zgodniezktórymnakonkurencyjnymrynkuwystępujeten-
dencjadoustalaniasięcenproduktównapoziomierównoważącympopytnaniezich
podażą.Przykłademprawidłowościdrugiegotypumożebyćprawomalejącychprzycho-
dów,zgodniezktórympoprzekroczeniupewnegostosunkumiędzynakłademzmienne-
goczynnikaprodukcji(np.liczbapracowników)inakłademczynnikastałego(np.daną
działkąziemi)dalszezwiększanienakładuczynnikazmiennegoprowadzidocorazto
mniejszychprzyrostówprodukcji.
Prawaekonomicznemającharakterprawidłowościtypustatystycznego,inaczejsto-
chastycznego.Wprzeciwieństwienp.doprawfizykidziałanieprawekonomicznychnie
ujawniasięwkażdympojedynczymprzypadku,leczdopieroprzymasowympowtarzaniu
siędanegorodzajuzdarzeńlubdziałań.Wtymsensiemówisięczęsto,żeprawaekono-
micznetoprawawielkichliczb.Dotycząonenietyledziałańjednostkowych,ileraczej
wypadkowejtychdziałań.Niemalkażdeprawoekonomicznepowinnobyćwzwiązku
ztymobwarowaneklauzuląHnaogół”,Hzazwyczaj”,Hwwiększościprzypadków”itd.
Prawaekonomicznedziałająobiektywnie,cowyrażasięwtym,żepopierwsze,są
onerzeczywistą,realnącechąprocesugospodarowaniai,podrugie,ichistnienieoraz
działanieniezależyodświadomościiwoliludzi.Wpływnadziałanieprawekonomicz-
nych(itotylkopewnejichczęści)możebyćnajwyżejpośredniprzezzmianęwarun-
ków,wktórychujawniająsięokreśloneprawidłowości.Zmieniającpewnewarunki
(materialneczyteżspołeczno-ekonomiczne),wpływamyteżwjakimśstopniunaprzebieg
procesówgospodarczychitowarzysząceimprawaekonomiczne.Jednakżewdanychwa-
runkachokreśloneprawadziałająbezwzględunato,czysobietouświadamiamy,czy
teżnieiczyjesttodlanasbezpośredniokorzystne.Wpraktycznymdziałaniumożemy
wimięokreślonychcelów(społecznychczypolitycznych)ograniczaćpewneprawa
ekonomiczne,alezawszemusimysięwtedyliczyćznegatywnymiskutkamiubocznymi.
Naprzykładdziałaniewbrewprawupopytuipodaży,polegającenaustalaniucen
najakieśproduktynapoziomieniższymniżwynikatozrelacjipopyt–podaż,wywołuje
negatywneskutkiubocznewpostacikolejekwsklepach,spekulacji,nielegalnegoobrotu
tymiproduktaminatzw.czarnymrynkuitp.
1.7.Modeleekonomiczne
Teorieekonomiczneoperująpewnymizałożeniamiupraszczającymirzeczywistość.Mo-
żemynp.założyć,żedochodykażdegoczłonkadanegospołeczeństwasądokładnierów-
netzw.średniejkrajowej,żewydajnośćpracywszystkichzatrudnionychjestjednakowa,
41