Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CZĘŚĆI.
WPROWADZENIEDOEKONOMII
ZapowszechnemotywyludzkiegodziałaniaSmithuznałzjednejstronyinteresoso-
bisty,zdrugiejzaśempatię.Szczególnyrozgłosnadanonastępującemustwierdzeniu:
HNieodprzychylnościrzeźnika,piwowara,czypiekarzaoczekujemynaszegoobiadu,lecz
odichdbałościointereswłasny”6.Smithprzekonywał,żewustrojuopartymnawłasno-
ściprywatnejiwolnościgospodarczejspontanicznakonkurencjasprawia,żeprodukcja
motywowanadążeniemdozyskówdostosowujesiędopotrzebkonsumentów,apotrzeby
konsumentówsąlepiejzaspokajanewtedy,gdydziałamotywzyskuniżwtedy,gdybezpo-
średnimcelemsątepotrzeby.
ZasadaładuspołecznegoAdamaSmitha
Generalnązasadęładuspołecznegoiklasycznegoliberalizmuojciecekonomiiwyra-
ził,krytykującpostawędoktrynera,czyliczłowiekadążącegobezwzględniedorealizacji
Hidealnegoplanurządzenia”.
HWydajemusię[doktrynerowiJ.G.-L.],żemożeustawiaćżnychczłonkówspo-
łeczeństwaztakąsamąłatwością,jakrękaustawiażnepionkinaszachownicy.Nie
bierzepoduwagę,żepionkinaszachownicystosująsięjedyniedoczynnikaporuszają-
cego,którywywołaręka;natomiastnawielkiejszachownicyspołeczeństwaludzkiego,
każdypojedynczypionekposiadawłasnyczynnikporuszający,żniącysięcałkowicie
odtego,comogłobywybraćustawodawstwo,bywywrzećnaniegowpływ.Jeślitedwa
czynnikisązgodneidziałająwtymsamymkierunku,granaszachownicyspołeczeń-
stwaludzkiegobędziesiętoczyłałatwoiharmonijnieizapewnebędziepomyślna.
Jeślisąsprzeczneirozbieżne,grabędzietoczyłasięopornieiwspołeczeństwiebędzie
zawszepanowałnajwyższystopieńchaosu”(A.Smith,Teoriauczućmoralnych,PWN,
Warszawa1989,s.349).
Ideaspontanicznejnaturyporządkuspołecznego,zasadywłasnościprywatnejiwol-
nościjednostkijakofilaryustrojuekonomicznego,grapopytuipodażyjakooptymalny
mechanizmdostosowaniaprodukcjidopotrzeb,funkcjepaństwaograniczonedozapew-
nieniabezpieczeństwazewnętrznegoiwewnętrznegotopodstawyrozwijanejprzez
Smithaijegonastępcówdoktrynyliberalizmugospodarczego.
2.3.3.NastępcyAdamaSmithaiglówneideeekonomiiklasycznej
AdamSmithstworzyłważnepodstawydorozwojuideologiiliberalizmu,którąźniej
kontynuowalikolejniwielcyprzedstawicieleekonomiiklasycznej:JeanBaptisteSaywe
FrancjiorazDawidRicardoiJohnStuartMillwWielkiejBrytanii.ZnazwiskiemSaya
6Ibidem,s.20.
54