Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CZĘŚĆI.
WPROWADZENIEDOEKONOMII
klasowa,dopuszczalnabyłanawetprzemocrewolucyjna,aleostatecznymcelemmiało
byćwyzwolenienietylkorobotnika,aleczłowieka.Marksuważałbowiem,żekapita-
lizmodczłowieczaizniewalatakżeposiadaczy.Nazakończeniewartoprzypomniećto,
cooideiMarksanapisałLeszekKołakowskiżebyłatoidea,któraDmiałapoczątek
wprometejskimhumanizmie,akulminacjęznalazławpotwornejtyraniistalinizmu”9.
2.5.Rewolucjamarginalnaiekonomianeoklasyczna
Napoczątkulat70.XIXw.niemalrównocześniewtrzechośrodkachakademickich
ujawniłsięnowysposóbmyśleniaogospodarowaniu.Gospodarowanie,naktóreklasycy
patrzyliprzezpryzmatrosnącegopodziałupracyirozwojuuwarunkowanegowzrostem
zasobówpracyikapitału,zaczętoopisywaćjakorachunekprzyjemnościiprzykrości
orazdążeniedoosiąganiamaksymalnychefektówzposiadanychzasobówpracy,ka-
pitałuiziemi.Charakterystycznymrysemzmianywekonomiipłynącejniemalrów-
nocześniezAustrii,AngliiiSzwajcariibyłoprawomalejącejużytecznościkrańcowej,
którestałosiępodstawąnowejteoriiwartości.WilliamS.JevonsiCarlMengerrozwi-
jalimyśl,żewmiaręwzrostuilościdobra,którąkonsumentmadodyspozycji,maleje
użytecznośćkrańcowa.Innymisłowy,cenimydobrarzadkie.Imwięcejdobraposiada-
my,tymmniejszezadowolenieprzynosinamjegokolejnaporcja.Wartość,którąkla-
sycywyprowadzalizponiesionychkosztówprodukcji,nowepokolenieekonomistów
wyprowadzałozestosunkuczłowiekadodobra.Prawomalejącejużytecznościkrańco-
wejstałosiępodstawąnowejteoriiwartości,popytu,podażyicen.Wielkościkrańcowe
nabrałyznaczeniawprocesiewyjaśnianiawyborówzarównokonsumenta,jakiprzed-
siębiorcy.Szczególnegoznaczeniawanalizachekonomistównabrałotakżepojęcie
równowagikorzystnegostanu,wktórympodmiotygospodarczerealizująswojecele
konsumencimaksymalizujązadowoleniezkonsumpcji,aprzedsiębiorcyoptymalizują
kosztyizyski.
Zewnętrznymprzejawemzmiany,którąprzyniosłarewolucjamarginalnabyłoza-
stąpienieużywanegowokresieklasycznymterminuekonomiapolitycznaterminem
ekonomia.Należypodkreślić,żeAlfredMarshall,którywprowadziłnazwęekonomia
(economics),włączyłdoekonomicznychanalizwykresykrzywychpopytuipodaży,po-
jęcieelastycznościcenowejpopytu,nadwyżkikonsumenta,rozróżnienieokresówkrót-
kiegoidługiego.Tepojęciadodziśstanowiąfundamentyanalizymikroekonomicznej,
cobędziemyobserwowaćstudiującdalszeczęścipodręcznika.Wykorzystującwanalizie
rynkówfunkcjepopytuipodażyorazpojęcieelastyczności,Marshallprzyczyniłsiędo
przekształcenianaukiSmithawnaukęilościową,jakkolwiekzasłynąłtakżeztego,że
zesceptycyzmempodchodziłdowykorzystywaniamatematykiwekonomii.Największy
udziałwpchnięciuekonomiiwkierunkumatematykimiałLeonWalras,któryprzed-
stawiłgospodarkęwformieukładurównańrównoczesnych.EkonomiaMarshallałączy
9Cyt.zaR.Kimball,Kołakowskirozłożyłmarksizmnałopatki,http://www.polskatimes.pl/
artykul/147942,kolakowski-rozlozyl-marksizm-na-lopatki,2,id,t,sa.html[dostęp:28.11.2016].
58