Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ2.
GŁÓWNENURTYEKONOMII
SzczególnemiejscewcałymSmithowskimsystemiezajmujepodziałpracy.Topo-
działpracyiwynikającazniegospecjalizacjaprzyczyniasięnajbardziejdowzrostuwy-
dajnościpracy.Poszczególniproducencinabywająsprawnościwprodukcjikonkretnych
dóbr;abyzaspokajaćswojeżnorodnepotrzebymusząwymieniaćswojeproduktyzwy-
twórcamiinnychdóbr.Podziałpracyzwiązanyjestzatemzrozwojemwymianyirynków,
naktórychkształtująsięceny.Ktoustalaceny?Smithrozwijałpogląd,żecenysprzy-
jającerozwojowiujawniająsięwprocesietargowaniasiękupującychisprzedających,
gdywszyscymająswobodęprodukcjiihandlu.Tooznacza,żeSmithwiążepodziałpracy
zideąwolnościgospodarczej.
Wtymmiejscuwartopodkreślić,żewbrewpowszechnemułączeniuideiwolności
gospodarczejzwolnościąprzedsiębiorcy,Smithwyrażałtroskęowolnośćwyboruzawo-
duimiejscapracybiednychludzi.Cel,któremuAdamSmithpoświęciłswojątwórczość,
najlepiejwyrażazdaniezjegowykładów:HZapracowanybiedakniesienaramionachcały
rodzajludzkiipodtrzymujego,choćprzytłoczonyogromnymciężaremprzygiętyjestdo
samejziemi.Wjakisposóbmożemysprawić,abyonijemupodobnimoglikorzystać
zwygódżycia?”
4
.Smithuznał,żeniezbędnymwarunkiemrealizacjitegocelujestrozwój
gospodarczy,atenwymagauwolnieniaspołeczeństwaodkrępującegoaktywnośćgospo-
darcząwXVIIiXVIIIw.systemureglamentacji,zakazówimonopoli.
Smithpiętnujezachłannośćwielkichprzedsiębiorcówinaciskinawładzęustawodaw-
cząwceluustanowieniakorzystnychdlanichregulacji.Pokazuje,żeregulacje,których
celemmiałbyćrozwójekonomiczny,prowadządododatkowegoopodatkowaniaiwzrostu
cendlakonsumentów.Krytykującprzepisywyłącznościcechowej,pisał:HDziedzictwem
biednegoczłowiekajestsiłaizręcznośćjegorąk;przeszkadzaćmuwtym,byużywałtej
siłyizręcznościwsposób,jakiuznazawłaściwy,nieprzynoszącszkodybliźniemu,jest
poprostupogwałceniemjegonajświętszejwłasności.Jesttojawnenaruszeniesłusznej
swobodyzarównorobotnika,jakitych,którzybymoglibyćskłonnigozatrudnić5.
2.3.2.LiberalnespoleczeństwoAdamaSmitha
Należypodkreślić,żepodziałpracytowedługSmithanietylkopodstawaspecjalizacji
iwzrostuwydajnościpracy,totakżefundamentwielkiejzmianyrelacjispołecznychto
drogadoprzekształceniaspołeczeństwaopartegonawięziachirelacjachbezpośrednich
(relacjachtwarząwtwarz)wWielkieSpołeczeństwo,wktórymjednostkazależyodpracy
tysięcynieznanychsobieludzi.WWielkimSpołeczeństwieAdamaSmithapowodzenie
zależynietylkoodzasobównaturalnychitechnologii,lecztakżeodumiejętnościwspół-
działanianietylkozbliskimi,alerównieżzobcymi,nietylkozrodakami,aleizmiesz-
kańcamiinnychkrajów.Pomyślnewspółdziałanieiwspółpracawymagająustaleniapraw
obowiązującychwszystkich,aletakich,któredająnajwiększąszansęzgodnościzmotywa-
miicelamikażdegoczłowieka.
4J.Buchan,AdamSmith.Życieiidee,Difin,Warszawa2008,s.100.
5A.Smith,op.cit.,s.144.
53