Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2
WojciechJ.Marczyński
ORTOPEDIAITRAUMATOLOGIANARZĄDURUCHU
WCZORAJIDZIś-ZARYS
Chorobyiobrażenianarząduruchuwystępowałyod
początkuistnienialudzkości.Biologiaipatomechanika
złamańorazchoróbortopedycznych,zarównowrodzo-
nych,jakirozwojowych,sąniezmienneodprehistorii.
Niezmiennajestrównieżbiologiagojeniazłamanejkości.
Histologicznefazyzrostukostnegoprzebiegaływspo-
sóbnaturalnytaksamoprzedwiekamijakobecnie.Jakże
wkolejnychepokachodmiennebyłyefektypostępowania
leczniczego.Wiekipracyiobserwacjipatologiinarządu
ruchuskutkowaływdrażaniemrozmaitychpróbleczenia
przezrzeszecyrulików,znachorów,wreszcielekarzy.
Postępowaniekorekcyjnewchorobachortopedycz-
nychisposobyzaopatrywaniazłamańmożnapodzielić
nadwieepoki:przedwprowadzeniemznieczuleniaogól-
negow1846rokuipojegowprowadzeniu.Próbyleczni-
czebezznieczulenia–zarównopatologiiortopedycznych,
jakipourazowych,jakżebolesnychprocedur–przepro-
wadzanozkoniecznościichwykonania–leczenia,aze
względunabólstaranosięwykonywaćjewjaknajkrótszym
czasie,zróżnądokładnościąskutkującąprzypadkowymi
wynikami.Znieczulenieogólnegazemrozweselającym–
podtlenkiemazotu,stosowanympierwotniewcelachroz-
rywkipodczasfestynówludowych,anastępniezwrócenie
uwaginawyłączaniebóluprzezgaz,zainspirowałochirur-
gów.Eterichloroformwdrożonodoznieczuleńogólnych
w1862r.WprawdziebyłyoneznanejużodXVwieku
(jakorozpuszczalniki),alenieodkrytojeszczewówczasich
przydatnościdlamedycyny.
Wprowadzenietychżeznieczuleńiichrychłerozpo-
wszechnienieotworzyłoprzedlekarzamiichoryminową
epokęleczenia–bezbólowegowykonywaniakorekcji
zniekształceńortopedycznychczynastawianiazłamań,
skutkującychjakościąidokładnościąwykonywanych
procedur.
Znamiennywpływnahistorięleczeniapatologiiorto-
pedycznychipourazowychmiałelementranyoperacyj-
nejbądźspowodowanejprzezuraz.Absolutnawiększość
tychranpourazowychulegałazakażeniusamoistnemu(co
jestoczywiste),aleniestetygenerowanemurównieżprzez
chirurgów.
Lekarzeodwiekówśledzilipatologiechoróbiuczyli
siępodczaswykonywanialicznychsekcjiswoichbyłych
pacjentów.Posekcjiniezmienianoubrańaniniemyto
rąkiprzystępowanodoleczeniaoperacyjnegokolejnych,
przyszłychdenatów.Zakażeniapooperacyjnedziesiątko-
wałychorychwewszystkichspecjalnościachzabiegowych.
Wpołożnictwieumierałowówczasponad80%położnic
pocięciucesarskimwnastępstwietzw.gorączkipołogo-
wej.Wortopediioperacjekorekcyjnenarzędziami,które
byłyjedyniewycierane,aniemyte,pociągałyzasobą
licznezgonyseptyczne.Wtraumatologiiabsolutnawięk-
szośćzłamańotwartychprowadziłanaogółdozapalenia
kości,nierzadkozezgorzeląkończyny,sepsąizgonem
chorego.
Zauważonowówczas,żezłamaniaotwarteirany
leczonenapoluwalki,pozaszpitalem,wznaczniemniej-
szymodsetkuulegałypowikłaniomzapalnym.
Amputacjekończynzpowoduzłamańotwartychczy
teżkorekcjioperacyjnychzakażonychranwykonywano
nagminnie.Niestety,wygojenieranpoamputacyjnych
należałodorzadkości.
Obserwacjelekarskiepowszechnychzakażeńszpitalnych
ran,bezokreślaniawniosków,trwałysetkilat.Wstępne
wnioskiistosowaniemyciaskóryoraznarzędziwdrażano
dopieronapoczątkuXIXwiekuwatmosferzeogólnego
sprzeciwu,drwiniszykanowaniawśrodowiskumedycz-
nym.Tacybadacze,jakLouisPasteur,JosephLister,Robert
Koch,AlexandraFlemminga,LorenzBöhleriinni,uważani
bylizaheretyków.
EpokaXXw.byłainnowacyjnadlamedycynyzabiego-
wej,zrozwojemiwdrożeniemzasadaseptykiiantyseptyki
operacyjnejwspecjalnościachzabiegowych.Wprawdzie
uzyskanoolbrzymiąredukcjęzakażeńszpitalnych,wtym
pooperacyjnych,alezagadnienietojestnadalwiodące
operacyjniezpowoduniweczeniawynikówleczeniapowi-
kłaniemzapalnym,wtymwortopediiitraumatologii.
Doskonałośćznieczuleńoperacyjnychiwysokieumie-
jętnościwalkizbólempooperacyjnymumożliwiająkom-
fortoperacyjnychirurgomipooperacyjny–operowanym.
PierwszapołowaXXw.charakteryzujesięrozwojem
iwdrażaniemmetodkorekcjizniekształceńortopedycz-
nych–skolioz,zniekształceńkończyn,wtymstóp,oraz
zespoleńzłamań.Jesttoepoka,którąmożnabynazwać
erą„inżynieriiortopedycznej”.Liczneniepowodzenia
5
