Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowa
XIX
przeglądanychkolejnoiopisywanychjaknajszerzej,bez
formułowaniajakichkolwiekuniwersalnychwniosków.
Dziejekształtowaniasięwiedzyomateriimedycz-
nejimetodjejbadanianiemalniedająsięodszukać
wdziełachwcześniejszychniżdwudziestowieczne,isą
wnichograniczonezaledwiedorozdziałówwstępnych
podręcznikównainnetematy.Opracowaniahistorii
farmacjijakocałościpozostawiająogromnyniedosyt
wzakresieprzyrodniczychpodstawrozwojuwiedzy
olekuijegoposzukiwań.Skupiającsiębowiemnanaj-
ważniejszychodkryciach,powielająsiłąrzeczypewien
schematpisaniaodziejachfarmacjilubmedycyny.
Wynosząnazaszczytnemiejscatylkoodkrycia,pomi-
jająctrudyposzukiwańidziejebłądzenia.Wynosząna
piedestałodkrycia,aniemetodęanijejszerszetłona-
ukowe.Książkiolekudopoł.XIXw.traktująoroślinach
leczniczychwtysięcznychszczegółach,stanowiącbiolo-
gicznetłofarmacji.Czytłotobyłoijestkonieczne,czy
tylkoerudycyjnedlafarmaceutyiaptekarza,wocenie
tegomożepomócniniejszeopracowanie.
Cogorszadlanas,równieżhistoriabotani-
ki,czylipoznawaniabudowyroślin,włączniezhistorią
florystyki(odkrywaniawystępowaniagatunkówwstanie
dzikim),atakżezhistoriątaksonomiiroślin-mogąpo-
szczycićsięmonumentalnymidokonaniami,stanowią-
cymikamieniemilowetejnauki,itodatowanymijużna
pocz.XIXwieku.Tejednakniedostarczająnamdanych
owpływiebotanikinafarmacjęinaodwrót.Historiebo-
taniki,podobniejakhistoriefarmacji,wykładanesąwedle
pewnegoschematu,wmyślktóregostarająsięwidziećbo-
tanikęjakonaukęsamodzielnąlubconajmniejuwolnio-
nąodsłużebnościnaukommedycznym.Czytająctakowe,
nabierasięprzekonania,żefarmacjajakonaukabyłatylko
klientemnaukprzyrodniczychikorzystałazdorobkubo-
taników.Tymczasemmożnapokazać,ininiejszaksiążka
stawiasobierównieżtencel,żetowłaśniepotrzebyfar-
macjiiwyzwaniaterapiipobudzałybadaniabotaniczne.
Farmacjapraktycznadomagałasięmożliwościorzekania
oautentycznościijakościmateriałuzielarskiegostano-
wiącegosurowiecleczniczy,aterapiaoczekiwałanowych
źródełleku(wpostacipropozycjiniestosowanychdotąd
surowcówwartychwypróbowania).Osobyzajmującesię
naukowolubpraktyczniefarmacjąsamedokonałysze-
reguodkryć,ulepszeńpraktycznychisyntezwiedzy,de-
cydującopostępiecałejwiedzyprzyrodniczej-itowjej
częścinajpraktyczniejszejzpunktuwidzeniaczłowieka,
boczłowiekachorego,cierpiącegolubgłodnego.
Niechtęniesprawiedliwąsytuacjęwhistoriografii,
bynierzecjejułomność,zilustrujetakichoćbyprzy-
kładzhistoriografiibotanikibrytyjskiej.Zopracowania
Green1914dowiemysięnatematroślinnejmateriime-
dycznejtylkotyle,żeposzczególnibotanicywykładaliją
jakoprzedmiotuniwersytecki.Tymczasemjedenznaj-
wybitniejszychinajpracowitszychbotanikówbrytyj-
skichJohnRay,któryskatalogowałprzeszło11000ga-
tunkówisędziwiedożyłpublikacjisuplementudoswojej
wybitnejHistoriaPlantarumgeneralis,ażdoostatnich
chwil,anajwięcejpodkoniecżycia,dodawałdońnie
tylkokolejnegatunki,aleiuzupełnieniaowłasnościach
leczniczychroślin,nawetjużznanych,np.oMercurialis
perennisL.dopisałcałyakapitobserwacjiklinicznych
(Ray1704:108).Pomijająctakifakt,historycybotaniki
wtenotosposóbdosłownieodzierajątęnaukęzjejcelu
lekarskiego.Wybitnibotanicymieliwswychdorobkach
praceoroślinachleczniczych(JohannGleditsch,Sa-
muelGray,JohnLindley),medycynieimateriime-
dycznej(CurtSprengel),materiimedycznej(Jean-
-FrançoisDurande,AntoinedeJussieu,GaetanoSaVi),
anawetprowadzilibadaniafarmakognostyczne(August
Batsch).
Odcinaniefarmacjiodkontekstutaklekarskiego,
jakiprzyrodniczegotobłądinterpretacyjnypopełnia-
nywopracowaniachdziejówtychnauk.Jeślibotanika
oddaliłasięodfarmacji,byłtoproces,anierewolucja
animanifestnaukowy.DopieroCooper2010:35-39,55n,
prawdopodobniejakopierwszyhistoryknaukprzyrod-
niczych,wskazała,żejużodIIpoł.XVIw.uprawiano
florystykęipublikowanoflorylokalnewłaśniezchę-
cipoznaniamiejscowegozasoburoślinleczniczych-
wszakwśrodkowejEuropierosłowieleroślininnychniż
te,októrychpisaliGaleniDioskurydesiktóreznali
zobszaruśrodziemnomorskiego.Wniniejszymopra-
cowaniustaramsiępokazaćm.in.dokonaniaznanych
botanikównapolumateriimedycznejorazdokiedy
wdziełachnaukowychoroślinachiichwystępowaniu
utrzymałsiękontekstfarmaceutyczny.
Innepoważneopracowaniahistoriibotani-
kirównieżmilcząnatematroślinleczniczych,wystar-
