Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.1.Dogłębnebadanieprzyrody
25
•farmakopeagreckastosowałaradixGentianaezgo-
ryczkiżółtejGentianaluteaL.importowanyze
Szwajcarii(Ph.Gr.1837a:119n);
•farmakopeameksykańska(Ph.Mex.1846:68)za-
wierałatylkoG.lutea-roślinęeuropejską;
•farmakopeaindyjska(Ph.Ind.1868:147-149)zofi-
cjalnychsurowcówgoryczowychmiałakorzeń
G.luteaizieleSwertiachirayita(Roxb.exFleming)
H.Karst.(roślinaindyjska),azpozaoficjalnych
jeszcze11roślinazjatyckich;
•farmakopearosyjskaPh.Ross.1906:360jakosuro-
wiecgoryczowyprzewidywałakorzeńgoryczkiżółtej
G.luteaL.,purpurowejG.purpureaL.,kropkowanej
G.punctataL.lubpannońskiejG.pannonicaScop.
ZtychgatunkówjedynieG.luteaiG.punctatarosły
wówczesnejRosji,aletylkonaUkrainie.Niewskaza-
nożadnychinnychgatunkówgoryczowychzobszaru
tegorozległegokrajuanimożliwychdoimportudo
RosjizinnychkierunkówniżzachódEuropy;
•farmakopeajapońska(Ph.Jap.1922:330n)wymie-
niaładlarad.Gentianaeeuropejskiegatunki:G.lu-
teaL.,G.pannonicaScop.,G.purpureaL.iG.punc-
tataL.idopuszczałajakoichzamiennikrodzimą
wJaponiiG.scabraBunge;
•tasamawymieniadlabulwtuberAconitinapelli
jedynieeuropejskitojadAconitumnapellusL.(op.
cit.:417),choćmogłabykorzystaćzinnychgatun-
ków,rodzimychwJaponii,TybecieczyChinach.
Tylkopozafarmakopeamidopuszczanosięzamie-
nianiadanegosurowca,np.goryczowego,nainny,to
znaczy,czyniłtolekarzwrecepcielubfarmaceutawap-
tece.NaprzykładdoskonałyApparatusMedicaminum
(Murray1787(2):13)stwierdzaogoryczceżółtejGentia-
naluteaL.,że«WNorwegii,gdziezacnyOederniezna-
lazłG.lutea[ś],jestzastępowananawsiiwmiastach
korzeniemgoryczkipurpurowejG.purpureaL.».Za-
uważmyteż,iżroślinnesurowcegorzkieznanowkaż-
dymkrajuiokresiedziejówfarmacji,isąobecnechyba
wkażdymsystemiemedycznymorazwmedycynach
ludowych,stanowiącpodstawowąklasęśrodkówpolep-
szającychtrawienie,akiedyśtakżebłędnieuważanych
zaprzeciwgorączkoweikrzepiące(tonicum).
Jedynymwytłumaczeniemdlatakiegoprzywiąza-
niadokilkugatunkówgoryczekjakodostarczających
farmakopealnychsurowcówgoryczowychwpowyż-
szymprzykładziewydajesięto,żegoryczkimusiano
uważaćzalepiejpoznanefarmakologicznieczyteżdo-
skonalesprawdzoneprzezwiekiwterapii.Możelekarze
przywyklidoznanegodawkowania.Alekosztimportu
ichkorzenimusiałsięprzekładaćnacenęleku.
Tendziwnystanutrzymywałsięwfarmakopeach
mimoogromnegopostępucałegoprzyrodoznawstwa
wXIXw.imimoszerokiegohoryzontuówczesnejfar-
macji,któraodnajdawniejszychczasówposzukiwała
lekurównieżwśródroślinegzotycznych.Poznawanonie
tylkozamiennikiroślinużywanych(zob.rozdz.7.7),ale
staranosiępoznaćnowedziałanialecznicze,atakżeeg-
zotycznesystemymedycznejakocałość.
Odpowiedźnapytanieoliczbygatunków
jestniezwykletrudnanakażdymkroku.Przyrostlicz-
byznanychgatunkówroślinpierwszystarałsięobliczyć
BoerhaaVe1727:18.Ustalił,że:
•Bauhin1623wPinaxTheatribotaniciskatalogo-
wał6000gatunkówroślinwcześniejszychautorów
idodałswoich600;
•Rheede[wHortusMalabaricus,Rheede1678-
-1703]zebrał1356nowychgatunkówroślin;
•ponimkolejnezbieraliBonitus,Piso,Marcgraf,
Hermann.SamPlumierwpodróżyprzezAmery-
kęopisał900roślin.
JeśliBoerhaaVemiałrację,todotamtejchwili
sumazliczonychgatunkówdoszładook.9000.
•UTourneforta[Tournefort1700]liczbaskata-
logowanychgatunkówroślinsięgnęła10000.W77
latoddziełaC.BauhinadoTourneforta,nauka
poznała4000gatunków;
•HansSloanenaJamajceliczbęznanychgatun-
kówroślinmiałpodwyższyćdo1600042.Chodzi
zapewneokatalogroślinjamajskichCatalogus
42BoerhaaVezapisałjegonazwiskofonetycznienDominus
Hansoo”,aliczbęznanychgatunkówroślinomyłkowowydruko-
wanojakon160000”.
