Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
ROZDZIAŁ1.Wczesneliczbyisymbole
świątyńiwielkichbudynkówpublicznych.Uderzającymosiągnięciembyłostworzenieprzeznichroz-
ległejsiecidrógimostów(ponad20tys.kilometrów)łączącychdalekieczęściimperium.IzolacjaInków
skończyłasięwrazzlądowaniem180konkwistadorówwpółnocnymPeruiokrucieństwamipodboju
przezHiszpanów.DokońcarokunajeźdźcyzajęlistolicęCuzcoiuwięziliwładcę.Hiszpanienarzucili
ludziomsposóbżycia,cowciąguokoło40latdoprowadziłodozniszczeniainkaskiejkultury.
GdywXVIwiekuprzybylitamhiszpańscyzdobywcy,zobaczyli,żekażdemiastowPerumanurzęd-
nikaodwęzłów”,któryprowadziłskomplikowanerozliczenia,stosującwęzłyipętlenaróżnokoloro-
wychpasmach.Wykonujączadaniaprzypominającetedzisiejszychskarbników,zajmującysiękipu
rejestrowaliwszystkieoficjalnetransakcjezwiązanezterenemiobywatelamimiasta,anastępniedo-
starczalisznurkirządowicentralnemuwCuzco.WcesarstwieInkówkipubyływażne,gdyżpozatymi
węzłaminierozwinąłsiętamżadeninnyrodzajpisma.Kiputworzyłgrubysznurlublistwę,doktórych
byłyprzyczepionecieńszesznurkiróżnejdługościikolorów.Zwyklesznurkiwisiałyjakpasmamopa.
Każdywiszącysznurekreprezentowałelement,którymiałbyćzarejestrowany.Jedenmógłbyćuży-
wanydopokazaniaprzykładowoliczbyowiec,adrugiliczbykóz,trzecizaś
-
jagniąt.Samewęzły
oznaczałyliczby,którychwartościróżniłysięrodzajemużytegowęzłaijegookreślonegopołożeniana
paśmie.Używanybyłsystemdziesiętny,awęzełreprezentującyjednostkiznajdowałsięnasamymdole,
dziesiątkizaraznadnim,potemsetkiitakdalej,natomiastbrakwęzłaoznaczałzero.Wiązkisznurków
byłyprzymocowanedojednegogłównegowątku,sznurasumującego,któregowęzłydawałycałkowitą
sumędlakażdejwiązki.ZakresmożliwościreprezentacjiliczbowejwkipupozwalałInkomnaprze-
chowywanieniezwykledokładnychzapisówadministracyjnych,pomimonieznajomościsłowapisanego.
Niedawno(1872)dowodynaistnieniewęzłówjakourządzeńdoliczeniaznalezionowIndiach.Niektórzy
władcyuSantalów,cipiśmienni,robiliwęzłynasznurkachwczterechróżnychkolorach,żebyutrzy-
mywaćaktualnedanespisuludności.
Abywpełnidocenićkipu,trzebazwrócićuwagęnawartościliczbowereprezentowaneprzezwęzły.
Używanebyłytylkotrzyrodzajewęzłów:węzełósemkowyoznaczający1,długiwęzełoznaczający
jednązwartościod2do9,zależnieodliczbyskręceńwęzła,orazpojedynczywęzełtakżeoznaczają-
cy1.Węzełósemkowyiwęzełdługipojawiająsiętylkonanajniższej(jednostkowej)pozycjisznura,
azbitkipojedynczychwęzłówmogąpojawićsięwinnychmiejscach.Ponieważwiszącewęzłymają
tęsamądługość,pustemiejsce(wartośćzero)będziewidocznewporównaniuzsąsiednimiwęzłami.
Takżeponownepojawieniesięósemkilubwęzładługiegowskazuje,żenatymsamymsznurkuzostaje
zapisanakolejnaliczba.
Pamiętając,żerosnącepozycjeoznaczająwartośćkolejnychpotęgdziesięciu,przypuśćmy,żeokreś-
lonysznurekzawieranastępującakolejność:długiwęzełzczteremaskręceniami,dwapojedynczewęzły,
pustemiejsce,siedempołączonychwęzłówpojedynczychijedenwęzełpojedynczy.DlaInkówtenszyk
reprezentujeliczbę
17024=4+(2i10)+(0i102)+(7i103)+(1i104).
InnakulturaNowegoŚwiata,któraużywałapozycyjnegosystemuliczbowego,tostarożytniMajowie.
LudziecizajmowalirozległeterenyobejmującepołudniowyMeksykito,codziśnależydoGwatemali,
SalwadoruiHondurasu.CywilizacjaMajówistniałaponad2000lat,ajejnajwiększyrozkwitprzypa-
dałnalata300
-
900n.e.Wyróżniającymichosiągnięciemjestrozwójrozbudowanejformyhierogli-
ficznegopismawykorzystującegookoło1000glifów.Czasamiglifymająmocnąpodstawę,aczasami
opartesąnaznaczeniu:większośćtego,coocalało,nadalczekanaodszyfrowanie.Poroku900n.e.
cywilizacjaMajówuległanagłemuupadkowi,gdyjejzaludnionemiastazostałyporzucone.Przyczyna
tegokatastroficznegoeksodusupozostajetajemnicą,pomimospekulacyjnychwyjaśnieńkatastrofami
