Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.ZapisywanieliczbprzezBabilończyków
21
skiej,znakiklinowebyłystopniowoupraszczaneażdomomentu,gdypiktograficzneoryginałyniebyły
jasne.Symbolemnajbliższymkołu
reprezentującemusłońcebyłoznak
,późniejjeszczebardziej
skondensowanydopostaci
.Podobniesymbolrybybyłnapoczątkutaki
,anakoniectaki
.
Ostatecznymefektempismaklinowegowydajesięcoś,coprzypominaśladyptakanamokrympiasku.
Dopierowostatnichdwustulatachudałosiędowiedzieć,coznaczyłopismoklinoweiżebyłotopismo,
anierodzajdekoracji.
Odszyfrowaniepismaklinowego:GrotefendiRawlinson
Ponieważbrakowałowielkichświątyńlubpomników,którepobudzałybywyobraźnięarcheologów(teren
jestpraktyczniepozbawionykamienianabudowle),wykopaliskawtejczęściświatanastąpiłypóźniej
niżwEgipcie.Oceniasiędziś,żeistniejeconajmniej400tys.babilońskichglinianychtabliczek,zwy-
klewielkościręki,rozproszonychpomuzeachwróżnychkrajach.Ztejliczbyokoło400zidentyfiko-
wanojakozapisyozawartościmatematycznej.Ichodszyfrowanieiinterpretacjaidąpowoli,zewzględu
namnogośćdialektówinaturalnychmodyfikacjijęzykawokresiekilkutysięcylat.
PierwszykrokzostałzrobionyprzeznieznanegonauczycielaniemieckiegozGetyngiGeorgaFriedri-
chaGrotefenda(1775
-
1853),którywprawdzieznałdobrzeklasycznągrekę,alebyłcałkowitymigno-
rantemwkwestiijęzykóworientu.Popijajączprzyjaciółmi,Grotefendzałożyłsię,żepotrafiodszyfrować
konkretneinskrypcjeklinowezPersepolis,podwarunkiem,żedostarcząmuopublikowanąliteraturę
natentemat.Dziękiinspirującemustrzałowiznalazłkluczdoodczytaniaperskiegopismaklinowego.
Przeważająceustawienieznakówbyłotakie,żekońcówkiklinówwskazywaływdółlubwprawo,akąty
tworzoneprzezszerokieklinyspójnieotwierałysięnaprawo.Założył,żeznakijęzykastanowiąalfabet:
zacząłwybieraćteznaki,którewystępowałynajczęściejipostawiłtezę,żesątosamogłoski.Założył,że
najczęściejwystępującagrupaznakówoznaczankróla”.Teprzypuszczeniapozwoliłymunaodszyfrowa-
nietytułunKrólkrólów”iimionDariusza,KserksesaiHystapesa.Następniebyłwstaniewyodrębnić
wielepojedynczychznakówiodczytaćpoprawnie12znich.Grotefendstworzyłwięctłumaczenie,które
wprawdziezawierałolicznebłędy,aledałopewnepojęcieozawartości.W1802roku,gdyGrotefend
miałzaledwie27lat,przedstawiłswojebadaniawAkademiiNaukwGetyndze(niepozwolonomuna
odczytaniejegowłasnegoartykułu).Aleosiągnięcietegomałoznanegouczonego,którynienależałdo
personeluwydziałuuniwersyteckiegoaniniebyłzzawoduorientalistą,wywołałokpinyuczonegogrona.
BłyskotliweodkrycieGrotefendaukrytewnieznanejpublikacjipopadłowzapomnienieidziesiątkilat
późniejpismoklinowemusiałozostaćodszyfrowanenanowo.Jestkaprysemhistorii,żeChampollion,
pierwszytłumaczhieroglifów,zyskałświatowąsławę,aGeorgGrotefeldtjestniemalcałkowicieignorowany.
Niewieleodkryćświataantycznegomożerywalizowaćozainteresowaniezeskopiowaniemmonu-
mentalnychinskrypcjiskalnychwBehistunieprzezHenry’egoCreswicke’aRawlisona(1810
-
1895).
Byłonoficeremwarmiiindyjskiejizainteresowałsięinskrypcjamiklinowymi,gdyzostałw1835roku
skierowanydoPersjijakodoradcawojskszacha.Nauczyłsięjęzykaiintensywniejeździłpokraju,
badającjegowielestarożytnychpozostałości,UwagaRawlinsonaskierowałasięwkrótcenaBehistun,
gdzieniebosiężneklifyskalne,nGóraBogów”,wznosząsięponadstarożytnądrogąkarawanudających
siędoBabilonu.Tam,w516rokup.n.e.DariuszWielkiwybudowałtrwałypomnikswoichosiągnięć
wyrzeźbionynaspecjalnieprzygotowanejpowierzchniowymiarachok.30na50metrów.Inskrypcje
napisanonatrzynastupanelachwtrzechjęzykach
-
staroperskim,elamickimiakadyjskim(językiem
Babilończyków)
-
wszystkozapomocąpismaklinowego.Ponadpięciomapanelaminapisówpopersku
artystawyrzeźbiłnaturalnejwielkościfiguręDariusza,któremuhołdskładałodziesięciurebelianckich
przywódców,którzykwestionowalijegoprawadotronu.
