Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
1.Mechanikakwantowaijejmagia
późniejfotonem10,oenergiitakiej,jakzałożonaprzezPlancka.UPlanckabyła
toporcja(kwant)energii,uEinsteinataporcjatocząstka11.Wszystkostało
sięjasne:energiadostarczanajestdometaluporcjamiidlategotylkokwantyo
dostateczniedużejenergiimogąwybićelektronzmetalu.
1911ErnestRutherford
Rutherfordwykazałdoświadczalnie,żeatomymająmasywne(bardzomałewpo-
równaniuzrozmiaramiatomu)jądro,wktórymskupionyjestładunekdodatni.
Jądroatomumarozmiaryrzędu1013cm.Gęstośćmateriiwjądrzeprzekracza
nasząwyobraźnię:jedencm3materiijądrowejmamasęok.
...300mlnton!
Wiedzianowięcjuż,żeatomtoconajmniejmasywnejądroielektrony.
Modelatomuwodoru
1913NielsBohr
Trzeciąwielkątajemnicąbyłyznaneoddawnawidmaprostychatomów,na-
wetnajprostszegoznichatomuwodoru.28-letniNielsBohrwroku1913
przedstawiłswójplanetarnymodelatomu,wktórym,wbrewmechaniceklasycz-
nej,elektronniespadałnajądro.Zmieniałzatoorbity,atowarzyszyłotemu
pochłonięcielubemisjatakiegojakwspomnianywyżejkwantupromieniowa-
nia.Bohrzałożył,żemomentpęduelektronumożeprzyjmowaćtylkopewne
wartościiżesiłaodśrodkowaprzytakimruchuobrotowymjestrównoważona
siłąprzyciąganiaelektron–jądro.NielsBohrzporażającądokładnościąodtwo-
rzyłwidmoatomuwodoru.Potemzacząłpracowaćnadatomemheluiinnymi
10Nazwęfotonwprowadziłwroku1926wartykulewNaturewspomnianyjużgenialnychemikG.N.
Lewis.Wartozauważyć,żeoilePlanckzmuszonybyłwprowadzićpojęciekwantuprzyprzekazywaniu
energiiprzezciałodoskonaleczarnedopolapromieniowania,otyleEinsteinzrobiłtodlakierunku
odwrotnego.
11CoprawdadopierowczterylatapóźniejszejpracyEinsteinmówiło„kwantachpunktowych”,
ostrożniezbliżającsiędopojęciacząstki.Obecnatechnikapozwalazliczaćpojedynczecząstkiświatła
fotony.Naszeokoreagujejużna„jednoczesne”(tzn.wczasiereakcjineuronu)uderzenie6–8fotonów.
W1905rokudokładnośćdanychdoświadczalnychniepozwalałanawskazanieteoriiEinsteina
jakojedynejtłumaczącejefekt,afalowanaturaświatłabyłapodtrzymywanaprzeztysiącedoświadczeń.
TezaEinsteinabyłatakobrazobórcza(...cząstki???),żeRobertMillikanpostanowiłdoświadczalnie
sfalsyfikowaćpodaneprzezEinsteinawyjaśnienie.PodziesięciulatachbadańMillikanprzyznał,żejest
„zmuszonyuznaćjegoniedwuznacznepotwierdzenie,mimocałejjegoniedorzeczności”[Rev.Modern
Phys.,21(1949)343].TonawróceniesceptykaskłoniłoKomitetNoblowskidoprzyznaniaEinsteinowi
nagrodywłaśniezaefektfotoelektryczny.MillikanotrzymałNagrodęNoblawroku1923forhiswork
ontheelementarychargeofelectricityandonthephoto-electriceffect”.