Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
1.Mechanikakwantowaijejmagia
WernerKarlHeisenberg(1901–1976)urodził
sięwW¨
szkołyśredniejwMonachium,potemnaUniwer-
syteciewMonachiumstudiowałfizykępodkie-
runkiemSommerfeldarazemzeswoimkolegą
WolfgangiemPaulim.W1923obroniłdoktoratna
tematturbulencjiwcieczach.Krążąopowieści,
żenaegzaminiedoktorskimmiałwielkiekłopoty
znapisaniemreakcjizachodzącejwakumula-
torzeołowiowym...PotemHeisenbergdołączył
dolaboratoriumMaxaBornanaUniwersytecie
wGetyndze(wcześniejzrobiłtojegoprzyjaciel
Wolfgang).Wroku1924pojechałdoInstytutu
FizykiTeoretycznejwKopenhadze,gdziepraco-
wałpodkierunkiemNielsaBohra.Pewienwykład
NielsaBohraoteoriikwantówprzekonałgo,że
tojestjegoprzyszłepolebadawcze.Heisenberg
napisałpóźniej:„optymizmunauczyłemsięod
Sommerfelda,matematykiwGetyndze,fizykiod
Bohra”.Wroku1927Heisenbergotrzymałka-
tedręnaUniwersyteciewLipsku,którąkierował
doroku1941(wtedyzostałdyrektoremInstytu-
tuFizykiCesarzaWilhelmawBerlinie).W1925
rokuHeisenbergwynalazłformalizm,któryMax
BorniPascualJordanzGetyngirozpoznalija-
koalgebręmacierzy(mechanikamacierzowa).
Mechanikamacierzowazostałarozwiniętawro-
ku1926przeztychtrzechautorówwewspólnej
pracy.Wroku1932WernerHeisenbergotrzymał
NagrodęNobla„forthecreationofquantumme-
chanics,theapplicationofwhichhas,interalia,
ledtothediscoveryoftheallotropicformsofhy-
drogen”.
tusławy.Zostałwłaśnieprofesoremzwyczajnym,
ożeniłsię,alezarazpopowrociezmiesiąca
miodowegorektorzawiadomiłgo,żewtygodni-
kuSSmasięukazaćartykułprof.Johannesa
Starka(noblistyigorliwegohitlerowca)stwier-
dzający,żeHeisenbergniejestdostatecznie
Wroku1937WernerHeisenbergbyłuszczy-
urzburguwNiemczech,uczęszczałdo
gorącympatriotą,boprzestawałwprzeszłości
zżydowskimifizykami...Wkrótceprof.Heisen-
bergzostałzaproszonydosiedzibySSprzy
PrinzAlbertStrassewBerlinie.Przesłuchanie
odbywałosięwpiwnicznympokoju,nasuro-
wej,cementowejścianiewidniałżyczliwyna-
pis:„Oddychajgłębokoispokojnie”.Jednymz
przesłuchującychbyłdoktorantzLipska,któ-
regokiedyśHeisenbergegzaminował.Popo-
wrociedodomuprzerażonyHeisenbergzwie-
rzyłsięzkłopotówmatce.Mamaprzypomnia-
łasobie,żewmłodościznałamamusięnieja-
kiegoHeinrichaHimmlera.Wybrałasiędoniej
zwizytą,abyprzekazaćlistodsynadoPar-
teigenosseHimmlera.MamaHimmlerapocząt-
kowochciaławyraźnieoddzielićswojąmacie-
rzyńskąmiłośćdoHenrykaodpolityki,alepani
Heisenbergprzekonałają,że,,wszystkiemusi-
mysiętroszczyćonaszychchłopców”.Popew-
nymczasieHeisenbergotrzymałlistodHimmle-
ra.Tenzapewniłgo,żepowstrzymaataki.Wpost
scriptumznalazłosięprecyzyjnezdanie:„Uwa-
żamjednak,żedlaPanaprzyszłościbędzienaj-
lepiej,jeślinaużytekswychsłuchaczybędzie
Panodróżniałwynikibadańnaukowychodoso-
bistychipolitycznychpoglądówuczonych,któ-
rzyjeprowadzili.PańskiHeinrichHimmler”(za
D.Bodanis,„E=mc2”,Wyd.Fakty,Warszawa
2001,s.130).
szerokościrozkładuA,czylimiarąpopełnianegoprzypomiarzebłędu.Powyższe
równaniejestrównoważnezwzorem:
(∆A)2=((A–(A))2),
(1.21)
bo((A–(A))2)=(A2–2A(A)+(A)2)=(A2)–2(A)2+(A)2=(A2)–(A)2.
