Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
niekiedynaciosświadomiefałszywy.Zatakisztychuważamośmieszająceze-
stawieniepewnychnchwytów”zkalamburycznymnbyczezdobycze”.Wszakże
samIrzykowskijestautoremrozprawkiometaforzeidowcipie,izapewnezdaje
sobiedobrzesprawę,żepodobniejakmetaforaiatakowanyprzezniegochwyt
poetyckimożebyćzarównośrodkiemwzruszeniapoetyckiego,jakidowcipu46.
Krytykamłodopolszczyznydawnojużprzebrzmiała,spóropoezjępro-
letariackąstraciłnaaktualności,rozważanianatematludowościwpoezji
trącąmyszką,alepolemikiPrzybosiaiIrzykowskiegonadalzdająsiędotykać
sprawnajważniejszychdlaliteratury.Twórczośćpublicystycznaobukryty-
kówzostałajużprzebadana,pojawiłasięniedawnoedycjaPismrozproszo-
nychIrzykowskiego
47
,powstałowydaniedrukówrozproszonychPrzybosia,
ukazałasięteżksiążkapoświęconasporowiwokółnniezrozumialstwa”48,ale
wielopoziomowarelacjałączącatychpisarzynadalpozostajeniedokońca
rozpoznana.Intelektualnydyskursmiędzywybitnymitwórcamikształtował
życieliterackieepokiibyłodzwierciedleniemścierającychsięwówczasidei
itendencji.Jegorekonstrukcja,obejmującabadaniaintertekstualneiprze-
analizowanieszereguwzajemnychodwołań,możeuzupełnićobrazkrytyki
literackiejdwudziestoleciamiędzywojennego.
TwórczośćIrzykowskiegopozostaładlaPrzybosiawzoremkrytykiliterac-
kiejwkolejnych,takżepowojennychdekadach.ArturaSandauera–którego
niezwykleceniłzwłaszczajakoautorateoriisztukizaprezentowanejwtomie
Ojednościtreściiformy49oraztwórcękrytykiwieloaspektowejwypracowanej
wstudiachoGombrowiczu,SchulzuczyGałczyńskim–nazywałnIrzykow-
skimnaszychczasów”,zestawiającjegosytuacjęzrealiami,wjakichtworzył
autorWalkiotreść:
SytuacjaSandaueraprzypominapołożenieIrzykowskiegowliteraturzemiędzy-
wojennej.Takasama–przykradlawielu–prawdomównośćibezwzględność
wwalceoideeipodobneodosobnieniewśródkliczekikapliczekliterackich.
MyślicielskasytuacjaautoraWalkiotreśćbyłajednakkorzystniejsza:wrogów
miałrówniewielu,coSandauer(ktowiezresztą,czyznaczeniakrytykaniemie-
rzysięliczbąjegowrogów),alemiałtakżegodnychsiebieprzeciwników.Myśl
literackamiędzywojennegodwudziestoleciabłyszczaławwielkichpolemikach:
Irzykowski–StanisławIgnacyWitkiewicz,Irzykowski–PeiperiIrzykowski–Boy.
Powojnietakgeneralnychrozprawoideałliteraturypolskiejniebyło50.
46J.Przyboś,Uwagionowejliryce…,dz.cyt.
47KolejnetomyPismrozproszonychKarolaIrzykowskiegowopracowaniuJaninyBahruka-
zywałysięsukcesywnieod1998rokunakłademWydawnictwaLiterackiegowKrakowie.
48S.Panek,Spóro„niezrozumialstwo”wdwudziestoleciumiędzywojennym,Poznań2018.
49A.Sandauer,Ojednościtreściiformy,Kraków1957.
50
J.Przyboś,RacjaSandauera,nŻycieWarszawy”1966,nr234.Przedrukowanywniniejszym
tomie.
29
