Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Psychologiajestnaukąempiryczną–zagadnieniawprowadzające
RAMKA1.1.Małerepetytoriumzlogiki(ułatwiającezwłaszczalekturęrozdz.1i2)
Symbolelogiczne:
¬
(też:~)oznaczanegacjęiczytamy:U¬p”,Unie-
prawda,żeś”
∧
oznaczakoniunkcjęiczytamy:Uśiś”,np.Up∧q”
∨
oznaczaalternatywęiczytamy:Uślubś”,np.Up
∨q”
⇒(też:→)oznaczaimplikacjęiczytamy:Ujeżeli...,
to...”,np.Ujeżelip,toq”;gdzie:p–poprzednik,q–
następnik
⇔(też:≡)oznaczarównoważnośćiczytamy:Uś
wtedyitylkowtedy,gdyś”,np.p⇔q
∈
oznaczaprzynależnośćdozbioruiczytamy:Uś
należyś”,np.x∈A
∉
oznaczabrakprzynależnościdozbioruiczyta-
my:Uśnienależyś”,np.Ux∉A”
∀x(też:Λx)oznaczakwantyfikatorogólny(duży)
iczytamy:Udlakażdegox”
∃x(też:Vx)oznaczakwantyfikatorszczegółowy
(mały,egzystencjalny)iczytamy:Uistniejetakie
x”
Dwaschematywnioskowania:
Schematmodusponens:[(p⇒q)∧p]⇒q
Schematmodustollens:[(p⇒q)∧¬q]⇒¬p
Zawodnyschemat:*[(p⇒q)∧q]!⇒p(Dlazwrócenia
uwaginajegozawodnośćwstawiłemprzedzapisem
schematuUgwiazdkę”).
PrawadeMorgana:
Prawozaprzeczaniakoniunkcji(1.prawode
Morgana):¬(p∧q)⇔(¬p∨¬q);coczytamy:zaprze-
czeniekoniunkcjidwóchzdańjestrównoważnealter-
natywiezaprzeczeńtychzdań.
Prawozaprzeczaniaalternatywy(2.prawode
Morgana):¬(p∨q)⇔(¬p∧¬q);coczytamy:zaprze-
czeniealternatywydwóchzdańjestrównoważne
koniunkcjizaprzeczeńtychzdań.
MetodaDzero–jedynkowa”sprawdzaniaprawdzi-
wościimplikacji:
p
0
0
1
1
q
0
1
0
1
p⇒q
1
1
0
1
Oznaczenia:1–prawda;0–fałsz
Abyzwrócićuwagęnazawodnośćrozumowa-
niaprzeprowadzonegowgtegoschematu,przed
zapisemschematupostawiłemznakUgwiazdki”.
Napodstawiepierwszejprzesłankiidrugiej(gdy
patrzyliśmyprzezokno,zaobserwowaliśmy,że
ulicajestmokra:q)formułujemywniosek:Uprzed
chwiląpadałdeszcz”.Oczywiściemogłotakbyć,
aleniemusiało!Ulicamogłabyćzmoczonanie
przezpadającyprzedchwilądeszcz,aleprzezś
przejeżdżającąpolewaczkę!Zatemwnioskowa-
nieprzeprowadzonewgtegoschematuokazało
sięzawodne.
Przywołajmyjeszcze–dobrzeporządkujący
elementypostępowaniabadawczegowedługme-
todyhipotetyczno-dedukcyjnej–przedstawiony
przezKrajewskiego(1998,s.93),opis.Przebiega
onowpięciuetapach:
1.Identyfikacjafaktówwymagającychwyjaśnie-
nia(anomalii).
2.Postawieniehipotezywyjaśniającej.
3.Wyprowadzeniezniejkonsekwencjiempi-
rycznych(dedukcja).
4.Testeksperymentalny(konfrontacjatychkon-
sekwencjizfaktami).
5.Wniosek:uznanie(narazie)hipotezylubjej
odrzucenie(wyróżnienie–J.B.).
Chciałbym,abyCzytelnikzwróciłuwagęna
etap5.isłowa,którewyróżniłemczcionkąpółgru-
bą:Uuznanie(narazie)hipotezy”.Krajewski(tam-
że,s.96)zwracauwagę,żehipotezymogąmieć:
[ś]nieskończeniewielekonsekwencji.Sprawdzić
zaśwdoświadczeniumożemytylkoskończonąich
liczbę.Niejestprzetomożliwaostatecznaweryfi-
kacjażadnejhipotezy.Nieznaczyto,rzeczjasna,
abypozytywnewynikitestuniemiałydlanauki
większegoznaczenia.Gdywszystkieeksperymenty
testowedająwynikpozytywny,uznajemy,żehipo-
tezajestprawdopodobnieprawdziwa,izaczyna-
myjązwykletraktowaćjakoprawo(teorię)nauki.
Musimytylkozdawaćsobiesprawęztego,żedecy-
zjataniejestostateczna,żemożeonabyćwprzy-
szłościodwołana,jeślinoweeksperymentydają
wyniknegatywny.Wliteraturzemetodologicznej
mówisięokonfirmacjihipotezy,którejkonsekwen-
cjezostałypotwierdzonedoświadczalnie.Wodróż-
nieniuodweryfikacji,którajestokazaniempraw-
dziwości,konfirmacjajestokazaniemwysokiego
stopniawiarygodności,prawdopodobieństwa.
Możnazatempowiedzieć,żekonfirmacja–toproba-
bilistycznaweryfikacja.Otoschematrozumowania
konfirmującego[schematmodusponens,wgnotacji
przyjętej–zob.ramkę1.1wtymrozdziale–J.B.],
[(H⇒E
1,E
2,śE
n)∧E
1,E
2,śE
n]p⇒H
12
