Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sąsiadującychzesobązasad,copowodujeutworzenie
cyklobutylowychdimerówpirymidynowych(CPD),ato
zkoleiwypaczastrukturęDNAiblokujesyntezęDNA.Po-
wstałedimeryCPDpowodująspecyficznąmutacjęgenu
supresorowegonowotworówp53,którazostałazaobser-
wowanawrogowaceniusłonecznymiOSSN(ocularsurfa-
cesquamousneoplasia,płaskonabłonkowenowotworze-
niepowierzchnioka).NatomiastpromieniowanieUVApo-
wodujepośrednieuszkodzenieDNAzapomocąreaktyw-
nychformtlenu,przerywającychniciDNA.Wprawidło-
wymcykluuszkodzeniaDNAsąmonitorowanewtrzech
punktach,wróżnychfazachcyklukomórkowego(ryc.2.7).
Istniejąróżnekomórkowesposobynaprawyuszkodzone-
goDNA:przezwycięcienukleotydu(nucleotideexcision
repair,NER),któresłużydonaprawyCPDwDNA,przez
wycięciezasadazotowych(baseexcisionrepair,BER,któ-
resłużydonaprawyuszkodzeńDNAwywołanychprzez
reaktywneformytlenu,promieniowaniejonizująceiczyn-
nikialkilujące[14].
P53togensupresorowynowotworówzlokalizowa-
nynakrótkimramieniuchromosomu17(17p13.1).Jego
aktywacjapowodujezwiązaniekodowanegoprzezten
genbiałkazDNA,awefekciezatrzymaniecyklukomór-
kowegowpunkciekontrolnymG1-Slubapoptozę.Drugą
funkcjąP53jestregulowaniedziałaniaproduktówinnych
genówzaangażowanychwzapobieganieuszkodzeniom
DNAlubbiorącychudziałwprocesienaprawyDNA.
Xerodermapigmentosumtorzadkachorobagene-
tyczna,dziedziczonawsposóbautosomalnyrecesywny,
wktórejwystępująmutacjepowodująceniedobóren-
zymówodpowiedzialnychzanaprawęuszkodzeńDNA
spowodowanychpromieniowaniemUVwprocesieNER
(wycięcienukleotydu).Obejmująosiemgenów(XPA–XPG
iXPV)położonychwróżnychmiejscach.Uszkodzeniagenu
XPVniewpływająnegatywnienamechanizmNER;dzieje
siętakwwariancieXPpowodującymproblemyzreplika-
cjąDNAuszkodzonegoprzezpromieniowanieUV.Czę-
stośćwystępowaniachorobyjesttakasamaumężczyzn
iukobiet,wUSAwynosi1/250tys.Większączęstośćwy-
stępowaniaobserwujesięwJaponii,naBliskimWscho-
dzieorazwAfrycePółnocnej[15].Upacjentówstwierdza
sięzwiększonąwrażliwośćskórynapromieniowaniesło-
neczne,plamysoczewicowate,suchąłuszczącąsięskórę,
przebarwienia,światłowstręticiężkiezapaleniarogówki.
Dodatkowoupacjentówtychwystępujepodwyższone
ryzykozachorowaniananowotworyskóryiokanawcze-
snymetapieżycia.ZXPwiążąsiętakżeproblemyneurolo-
giczneipodwyższoneryzykorozwojunowotworówOUN.
RakkolczystokomórkowyspojówkiupacjentówzXP
zazwyczajwystępujewmłodszymwieku,jestbardziej
agresywnyiczęstoobustronny[16].
Rycina2.7.PunktkontrolnyG1-SniepozwalakomórkomzuszkodzonymDNAwejśćwfazęShamującinicjacjęreplikacji.Punkt
kontrolnywewnątrzfazySkontrolujeuszkodzeniaDNA,dojakichmożedojśćwfazieSoraznienaprawioneuszkodzeniaDNA,
któreniezostaływychwyconewpunkciekontrolnymG1/S.PunktkontrolnyG2/Mniepozwalakomórkomzuszkodzonym
DNAnadokończeniemitozy.
16
Aspektygenetycznenowotworówoka
