Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
70
Teorieiperspektywysocjologiczne
teoriąsocjologiczną.Podkoniecrozdziału
przyjrzymysiętemu,wjakisposóbbłyska-
wiczneidalekoidącezmianyspołeczne,za-
chodząceodlatsiedemdziesiątychXXwieku,
zmusiłysocjologówdoopracowanianowych
podejśćteoretycznych.Rysunek3.1toprosty
wykres,naktórymwporządkuchronologicz-
nymprzedstawionowpływowychteoretyków
iszkoływsocjologii,abywtensposóbzilu-
strowaćpowstawanieirozwójteoriiorazper-
spektywsocjologicznych.Kolejność,wjakiej
pojawiająsiętuposzczególnisocjologowie,
wynika−ogólnierzeczbiorąc-zdatypu-
blikacjiichnajważniejszegodziełalubdzieł,
amiejsceposzczególnychszkół–zdatywy-
znaczającejmomentichuformowaniasię.
Oczywiście,totylkowybór,którywnaszym
zamierzeniuniemiałbyćwyczerpujący.Dzię-
kitemudiagramowimożemyokreślićpewne
najważniejszedrogowskazyteoretyczne,do
którychbędziemyodwoływaćsięwdalszej
częścitegorozdziału,awistocierównież
wcałejksiążce.
Zapoznajsiędokładniezuproszczoną
narysunku3.1.Jakmyślisz,dlaczego
dzisiajczęściejniżwprzeszłości
podejmujesiępróbystworzenia
socjologicznychprzedstawioną
elementyróżnychperspektyw?
chronologiąteoretykówiszkół
syntezyteoretycznej,łączącej
ZASTA
NÓWSIĘ
Prekursorzysocjologii
Wskazaliśmywrozdziale1,żepowstanie
perspektywysocjologicznejstałosięmożliwe
dziękidwómrewolucyjnymprzeobrażeniom.
Rewolucjaprzemysłowazdrugiejpołowy
XVIIIizpoczątkuXIXwiekucałkowicie
ibezpowrotniezmieniłamaterialnewarun-
kiżyciaorazsposobyzarabianianachleb,
stwarzając,przynajmniejnapoczątku,wiele
nowychproblemówspołecznych,takichjak
przeludnieniemiast,fatalnewarunkisanitar-
ne,acozatymidzie–chorobyizanieczysz-
czeniaprzemysłowenabezprecedensową
skalę.Reformatorzyspołeczniposzukiwali
sposobówłagodzeniairozwiązywaniatych
problemów,coskłaniałoichdoprowadze-
niapoświęconychimbadańigromadzenia
danychdotyczącychichrozmiaruinatury.
Wtensposóbchcieliuzyskaćmocniejszear-
gumentyzawprowadzeniemzmian.
Rewolucjafrancuskaz1789rokustano-
wiłasymbolicznykoniecdawnycheuropej-
skichspołeczeństwrolniczychimonarchii
absolutnych,ponieważnapierwszyplan
wysunęłysięrepublikańskieideaływolno-
ści,równościiprawobywatelskich.Tęre-
wolucjęczęstouznajesięzarezultat(przy-
najmniejwjakieśczęści)ideieuropejskiego
oświecenia,którepodważyłyautorytetreligii
itradycji,propagującfilozoficzneinaukowe
pojęciarozumu,racjonalnościimyślenia
krytycznegojakonajważniejszeczynniki
postępuspołecznego.
Filozofowieoświeceniauważali,żeroz-
wójrzetelnejwiedzywnaukachprzyrod-
niczych,azwłaszczawastronomii,fizyce
ichemii,wyznaczytakżedrogędlabadań
życiaspołecznego.Wzoremuczonegostałsię
angielskifizykIsaacNewton(1643–1727),
ajegopojęciaprawnaturyimetodanaukowa
szczególniemocnoprzemawiałydomyśli-
cielioświeceniowych,którzytwierdzili,że
takieprawamożnaodnaleźćrównieżwży-
ciuspołecznymipolitycznymorazżenależy
ichszukaćprzyużyciupodobnychmetod.
Pozytywizmiewolucjaspołeczna
AugusteComteuważał,żenaukaospołeczeń-
stwie(którąnazwałUsocjologią”)wgruncie
rzeczyprzypominanaukiprzyrodnicze.Fun-
damentemjego
pozytywistycznego
podej-
ściabyłazasadabezpośrednichobserwacji,
któremożnawyjaśnićzapomocątwierdzeń
teoretycznychopartychnaprzyczynowych
generalizacjach,wzorowanychnaprawach
naukowych.WedługComte’azadaniesocjo-
logiimiałopolegaćnagromadzeniurzetelnej
wiedzyoświeciespołecznym,któraumożli-
wiłabyformułowanieprognoznajegotemat
i–naichpodstawie–ingerowaniewżycie
