Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
58
Socjologicznepytaniaiodpowiedzi
zbiorachbibliotekiarchiwównarodowych.
Zakresprzydatnychdokumentówjestszeroki
iobejmujeźródłaosobiste,takiejakdzienniki,
źródłaoficjalne:dokumentypaństwowe,reje-
strynarodzinizgonóworazrejestrypodatko-
we,dokumentypowstałeworganizacjachpo-
zapaństwowych,takichjakprzedsiębiorstwa
istowarzyszenia,atakżegazetyiczasopisma.
Wzależnościodpytaniabadawczegotego
rodzajudokumentymogąstanowić
źródła
pierwotne
,naprzykładdanezarejestrowane
podczaswywiadówzosobami,któreprzeży-
ływojnę.Badaczezajmującysięsocjologią
historycznączęstokorzystająteżze
źródeł
wtórnych
–relacjizezdarzeńhistorycznych
spisanychpotym,jaksięwydarzyły.Więk-
szośćbadańdokumentarnychopierasięna
oburodzajachdokumentów.Posługującsię
takimi
źródłami
,socjologowiestająjednak
przedtymisamymiproblemamicohistory-
cy.Naileautentycznesądokumenty?Czy
zawartewnichinformacjesąwiarygodne?
Czyprzedstawiająjedyniecząstkowypunkt
widzenia?Badaniadokumentarnewymagają
cierpliwego,systematycznegopodejściado
źródełiichinterpretacji.
Interesującymprzykłademwykorzystania
dokumentówhistorycznychprzezsocjologa
jestbadanieAnthony’egoAshwortha,Trench
Warfare,1914-1918(1980),poświęconewal-
cewokopachpodczaspierwszejwojnyświa-
towej.Ashworthbadał,jakwyglądałożycie
żołnierzypodciągłymostrzałemwroga,trwa-
nietygodniamiwciasnocieokopów.Czerpał
zróżnychźródeł:oficjalnychsprawozdań
wojennychdotyczącychróżnychdywizji
ibatalionów,urzędowychpublikacjiztamte-
gookresu,nieformalnychzapiskówinotatek
poszczególnychżołnierzyorazbezpośred-
nichrelacjizdoświadczeńwojennych.Dzię-
kiwykorzystaniutakróżnorodnychmateria-
łówAshworthowiudałosięstworzyćbogaty
iszczegółowyopisżyciawokopach.Stwier-
dziłmiędzyinnymi,żeżołnierzewwięk-
szościsamidecydowali,jakczęstoatakować
wroga,inierzadkolekceważylirozkazyswo-
ichprzełożonych.NaprzykładwBożeNaro-
dzenieżołnierzeniemieccyialiancizawiesili
działaniawojenne,awjednymprzypadku
rozegralinawetzesobąnieformalnymecz
piłkinożnej.
Łączeniebadańporównawczych
ianalizhistorycznych
BadanieAshworthadotyczyłostosunkowo
krótkiegoczasu,aleistniejewielebadańnad
zmianąspołeczną
poświęconychznacznie
dłuższemuokresowi,azastosowanaanali-
zaporównawczaobejmujeróżnekonteksty
historyczne.Przykłademklasycznegoba-
daniazzakresuporównawczejsocjologii
historycznejjestanaliza
rewolucji
społecz-
nychprzeprowadzonaprzezThedęSkocpol
(1979),omówionawramceKlasycznebada-
nia2.2.
Badaniasocjologiczne
wpraktyce
Jakstwierdziliśmywcześniej,wszystkie
metodybadawczemająswojesilneisłabe
strony.Dlategowpojedynczymbadaniuczę-
stołączysiękilkametod,używająckażdej
znichdouzupełnianiaikontrolowaniapo-
zostałych,wprocesienazywanym
triangu-
lacją
.Możemydostrzecwartośćłączenia
metod,atakżeproblemyipułapkirzeczywi-
stychbadańsocjologicznych,przyglądając
sięrazjeszczeTearoomTradeLaudaHum-
phreysa.
JednozpytańpostawionychprzezHum-
phreysabrzmiało:UJakitypmężczyznbywa
wherbaciarniach?”Jednakżeuzyskaniena
nieodpowiedziokazałosięniełatwe,po-
nieważwtoaletachHumphreysniemógł
właściwiewyjśćpozaobserwację.Przyjęta
tamnormamilczeniautrudniałazadawanie
jakichkolwiekpytańczychoćbynawiązy-
wanierozmowy.Cowięcej,byłobybardzo
dziwne,gdybyzacząłzadawaćosobistepy-
tanialudziom,którzyzasadniczochcielipo-
zostaćanonimowi.
Humphreysrozwiązałtenproblem,do-
wiadującsięwięcejnatematbywalcówUher-
baciarni”zapomocąmetodsondażowych.
