Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozwójmyślisocjologicznej
złożonościposzczególnychspołeczeństw,
jeśliichbadanianieopierająsięnapewnej
wiedzyteoretycznej.Jesttaknawetwprzy-
padkubadańprowadzonychwczystoprak-
tycznychcelach.
LiczniUpraktycy”sąpodejrzliwienasta-
wienidoteoretykówiuważająsięzaoso-
byzbytUrzeczowe”,bypoświęcaćjakąkol-
wiekuwagębardziejabstrakcyjnymideom.
Wszystkiepraktycznedecyzjemusząjednak
bazowaćnapewnychzałożeniachteoretycz-
nych.Naprzykładmenedżerwprzedsię-
biorstwieniekoniecznieceniUteorię”.Mimo
tokażdysposóbpodejściadodziałalności
gospodarczejwiążesięzpewnymizałoże-
niamiteoretycznymi,nawetjeżeliniewy-
rażasięichwprost.Naszmenedżermógłby
przyjąć,żepracownikówmotywujesiędo
ciężkiejpracyprzedewszystkimzapomo-
cąpieniędzy–wysokościotrzymywanych
przeznichzarobków.Toukrytainterpretacja
teoretycznaludzkiegozachowania,chociaż
–jakpokazująbadaniazzakresusocjologii
przemysłu–jestonabłędna.
Bezperspektywyteoretycznejniewie-
dzielibyśmy,czegoszukać,kiedyzaczyna-
mybadanialubkiedyinterpretujemyich
wyniki.Wyjaśnieniedanychempirycznych
niejestjednakwyłącznąprzyczynąpierw-
szoplanowejroli,jakąteoriaodgrywawso-
cjologii.Myślteoretycznamusiodpowiadać
naogólnepytaniastawianeprzezbadania
ludzkiegożyciaspołecznego,wtymrów-
nieżnate,któremająfilozoficznycharakter.
Pewnezagadnienianiełatworozwikłać–na
przykładto,wjakiejmierzesocjologiapo-
winnawzorowaćsięnanaukachprzyrodni-
czychijaknajlepiejkonceptualizowaćludz-
kąświadomość,działanieorazinstytucje.
Kwestieteodmiennieujmowanowróżnych
podejściachteoretycznych,którepowstały
wobrębiesocjologii.Wtymrozdzialeprzy-
bliżymysylwetkiojców-założycielisocjolo-
giiorazichteoretyczneujęcianowoczesnych
społeczeństw,awrozdziale3dokonamy
przeglądubardziejwspółczesnychperspek-
tywwzakresieteoriisocjologicznej,obej-
mującychXXwiekipoczątekXXIstulecia.
Klasycysocjologii
Ludzizawszeciekawiłyźródłaichzachowań,
aleprzeztysiąclecialudzkierozumieniesie-
biebyłozdeterminowaneprzezpojęciaczę-
stomającecharakterreligijnyiprzekazywane
zpokolenianapokolenie.Naprzykładzanim
powstałanowożytnanauka,wieluludziwie-
rzyło,żebogowieczyduchyodpowiadająza
takiezdarzenia,jaktrzęsieniaziemiczyinne
katastrofynaturalne.Wprawdziemyśliciele
żyjącywewcześniejszychepokachrozmaicie
wyjaśnialiludzkiezachowanie,systematycz-
nebadaniespołeczeństwastanowijednak
osiągnięciedosyćniedawne,któregokorze-
niesięgająprzełomuXVIIIiXIXwieku.Tłem
początkówsocjologiibyłydalekoidącezmia-
nywEuropie,wywołaneprzezrewolucję
francuskąi
rewolucjęprzemysłową
zpołowy
XVIIIwieku.Spowodowanyprzeznierozkład
tradycyjnychsposobówżyciaskłoniłmy-
ślicielidopodjęciapróbwyjaśnieniaźródeł
iprawdopodobnychkonsekwencjitychprze-
kształceń.Wtymcelubadaczewypracowali
nowesposobyrozumieniaświataspołeczne-
goiprzyrodniczego.
Jednąznajważniejszychzmianbyłozastą-
pieniereligiiprzeznaukęwrolisposobuob-
jaśnianiaświata.Pytania,naktórepróbowali
odpowiedziećdziewiętnastowiecznimyśli-
ciele:Jakajestnaturaczłowieka?,Dlaczego
społeczeństwomataką,anieinnąstrukturę?,
Wjakisposóbidlaczegospołeczeństwaule-
gajązmianom?,pokrywająsięwdużejmie-
rzezpytaniami,naktóreszukająodpowiedzi
współcześnisocjologowie.Jednakżenaszdzi-
siejszyświatzdecydowanieróżnisięodtego
zprzeszłości,azadaniemsocjologiijestpo-
mócnamgozrozumiećiprzewidzieć,co
czekanaswprzyszłości.
AugusteComte
Jedenczłowiekniemoże,rzeczjasna,za-
początkowaćcałejdyscyplinynaukowej.
Równieżsocjologiamiaławielutwórców,
aleszczególnemiejsceprzyznajesięzazwy-
czaj–choćbyzracjitego,żewymyśliłsłowo
11
