Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
78
Teorieiperspektywysocjologiczne
Naprzykładmożemypowiedzieć,żefunkcją
systemuszkolnictwajestkształceniemłodych
ludzinapotrzebywspółczesnegospołeczeń-
stwa.Tenfunkcjonalistycznytokrozumowa-
niazdajesięsugerować,żespołeczeństwa
mogąmiećUpotrzeby”taksamojakludzie.Ale
czytakaformawyjaśnieniajestrzeczywiście
trafna?Współczesnagospodarkawymagaod
jednostekpewnychumiejętności,aleczysys-
temkształceniawjegoobecnejpostacitoje-
dynyczynawetnajlepszysposóbichnabywa-
nia?Taknaprawdęinteresujenascośinnego,
mianowiciejakpowstałwspółczesnysystem
kształcenia.Jaksięrozwijał,zanimosiągnął
dzisiejsząpostać,iczyjegorozwójmógłpójść
innymtorem?Funkcjonalizmnieprzywiązuje
jednakszczególnejwagidotakichpytań.
powinniinteresowaćsiężyciempsychicznym
ważneprzesłanki,dlaktórychsocjologowie
ipodjakimiwzględamisąone„jakrzeczy”.
psychologiąjednostek.Czyzgadzaszsię
PrzypomnijsobiekoncepcjęDurkheima:
Durkheimodrzuciłideę,zgodniezktórą
zjegostanowiskiem,czymożeistnieją
corozumiałprzez„faktyspołeczne”
socjologowiepowinnisięzajmować
jednostek?Możeszjewskazać?
ZaSTaNÓWSIĘ
Dwudziestowieczny
funkcjonalizmstrukturalny
OdlatczterdziestychdosześćdziesiątychXX
wiekugłównymparadygmatemwsocjologii
byłapewnawersjateoriifunkcjonalistycznej,
określanamianem
funkcjonalizmustruktural-
nego
.Chociażniestałasięonanigdyopcją
dominującą,dzisiejszymstudentom,którzy
przywyklidotego,żesocjologiajestdyscy-
plinąnieuchronniepluralistyczną,pełną
sporówizróżnicowanąteoretycznie,trudno
chybasobiewyobrazić,jakbardzoodmienne
byłowtamtychczasachuprawianiesocjo-
logii.Socjologięifunkcjonalizmstruktural-
nyczęstoutożsamianozesobą(zob.Davis
1949).Wtymokresiewyróżniałosięszcze-
gólniedwóchamerykańskichsocjologów:
RobertK.MertonijegonauczycielTalcott
Parsons.
ParsonspołączyłideeDurkheima,Webera
iVilfredaParetowswojejwłasnejkoncepcji
funkcjonalizmustrukturalnego,którawy-
chodziłaodtakzwanegoproblemuporządku
społecznego(Lee,Newby1983).Zasadniczo
tenproblemmożnaująćwpostacipytania
oto,wjakisposóbspołeczeństwomożeza-
chowaćspójność,gdywszyscyjegoczłonko-
wiekierująsięwłasnyminteresemidążądo
zaspokojeniawłasnychpragnieńipotrzeb,
częstokoszteminnych.Filozofowie,tacyjak
ThomasHobbes(1588–1679),odpowiadalina
topytaniestwierdzeniem,żewtymwypad-
kunajważniejszebyłopojawieniesięnowo-
czesnegopaństwazewszystkimijegosiłami
policyjnymiiwojskowymi.Państwochroni-
łowszystkiejednostkiprzedsobąnawzajem
iprzedwrogamizewnętrznymi,alewzamian
obywatelemusielizaakceptowaćjegoprawo
dostosowanianarzędziprzymusu.Między
każdąjednostkąapaństwemzostałazawarta
nieformalnaumowa.
Parsonsodrzuciłtakiewyjaśnienie.Uwa-
żał,żekonformizmjednostekwobeczasad
społecznychniewynikajedynieznegatyw-
negolękuprzedkarą.Ludziedostosowują
sięrównieżwpozytywnysposób,uczącin-
nychregułmoralnychinormzachowania
obowiązującychwspołeczeństwie.Zdaniem
Parsonsatakiepozytywneprzywiązaniedo
porządkuspołecznegopokazuje,żezasady
społeczneniesąjedyniezewnętrznąsiłądzia-
łającąnajednostki,leczzostajązinternalizo-
wanewprocesiesocjalizacji.Społeczeństwo
nieistniejetylkoUnazewnątrz”,aletakże
wpsychicejednostek.
Parsonsustaliłzatemprymatsocjolo-
gicznegorozumieniaporządkuspołecznego,
anastępniezająłsięfunkcjonowaniemsame-
gosystemuspołecznego.Wtymceluopra-
cowałmodelopartynaokreśleniupotrzeb
systemu,znanyjakoschematAGIL(Parsons,
Smelser1956).Parsonstwierdził,żesystem
społeczny–abyprzetrwać–musirealizo-
waćczterypodstawowefunkcje.Popierw-
sze,musidostosowywaćsiędośrodowiska
