Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowa
XX
czypodaćnastępująceprzykłady.Sprengel1808(2):314
wspomniałomateriimedycznejjedenraz,gdyopisy-
wałzasługiEtienne-FrançoisGeoffroy’a.Schultes
1817:138wspomniałtylkoMateriamedica(Linnaeus
1748)idałbibliografiękilkuartykułówuczniówLinne-
uszaoroślinachleczniczych(op.cit.:147n).UWinckle-
ra1854:33,177,253,349tenterminpadawzasadziewty-
tułachcytowanychprzezeńpozycjibibliograficznych.
Sachs1875whistoriibotanikiodXVIw.doroku1860
niewspomniałowpływierozwojubotanikinawiedzę
omateriimedycznejilekuanirazu.OliVer1913wszki-
cubiograficznymnatematbotanikówbrytyjskichżyją-
cychwlatach1670-1887materięmedycznąwspomniał
kilkukrotnie,aletylkojakodziedzinędydaktyki,jaką
trudnilisięniektórzybotanicy,tacyjakAlstonczy
Lindley,nauniwersytetach.Tymczasemopiswiedzy
Alstonanatematmateriimedycznejimetodjejbada-
niazająłcałypodrozdziałniniejszejksiążki.
Upowszechnieniesięmikroskopuwbadaniach
biologicznychskutkowałopostępemcałejwiedzyprzy-
rodniczejimedycznej,alezupełnieignorujesięwhisto-
riografiirolętegoinstrumentuwpoznaniusurowców
leczniczych.NaprzykładFlückigeriTschirch1885:35
oanatomiiroślinpiszą:«Dlaobrazowego[tj.ilustrowa-
nego]przedstawieniabudowyanatomicznejsurowców
zroślinuorganizowanych[tkankowce,organowce]za-
służyłsię[CorneilleAntoine]Oudemans(1854-1856)
i[Otto]Berg1865swymatlasemanatomiisurowców
leczniczych».Owszem,alecechymikroskopowesurow-
cówkluczowedlaichrozpoznawania(diagnostyczne)są
głównieinnegorodzajuiodkrytojejużwlatach20.i30.
XIXwieku.Posługujemysięnimidodzisiajitoczęściej
niżkompletnymitablicamianatomiczno-histologiczny-
mi.Piszęotymwrozdz.7.4i7.5.
Poradnikiipodręcznikifarmacji.Uko-
ronowaniemXIX-wiecznejfarmacji,pomnikiemów-
czesnejwiedzyfarmaceutycznejosurowculeczniczym,
opreparatachileku,jesttrzytomowedziełoHandbuch
derpharmaceutischenPraxis(Hager1876-1884),liczą-
cełącznie3908stron.Niejestopracowaniemnauko-
wym,leczporadnikiemdlafarmaceuty,dlategopomija
lubtylkowyjątkowoioszczędniecytujeliteraturęźród-
łową(szczególniewuzupełnieniachwtomie3).Zawiera
jednakcharakterystykiniezliczonychsurowcówleczni-
czychiprzykładyichużyciawlekach,wtymsurowców
bardzorzadkichinaówczasnowoproponowanych.Zra-
cjiporadnikowegocharakterudowiemysięstądtysięcy
pasjonującychszczegółówokażdymmożliwymsurow-
culeczniczym,jednaknieojegohistorii,toteżtrudno
wyjąćzeńdziejebotanikiroślinleczniczych.Pośmierci
HermannaHagera(1816-1897),dziełowznawianopod
redakcjąkolejnychautorów,którzyod1900r.dokony-
walizmianiuzupełnień.Odtądażdodziśwydawanejest
onopodtytułemHagersHandbuch…,stanowiącistotny
punktodniesieniadlawiedzyosurowcachleczniczych.
OdpowiednikiempodręcznikaHageraprzezna-
czonymdladrogistówbyłHandbuchderDrogisten-
-Praxis(Buchheister1888),wznawianypodredakcją
G.Ottersbachado1949r.
Wydajesięnaturalne,abywobecpowyższychbra-
kówposzukiwaćwiadomościobadaniachroślinnej
materiimedycznejwhistoriifarmacji.Spo-
śródopracowańhistoriifarmacjiwyróżniasięzmego
punktuwidzeniatylkoGeschichtederApothekerbei
denwichtigstenVölkernderErde-nHistoriaaptekarzy
unajważniejszychludówświata”(Philippe1858),gdzie
wielokrotniewzmiankowanajestmateriamedyczna,jej
badacze,nauczycieleizbieraczeorazkolekcjefarmako-
gnostyczne.Niewielesiętumówiozwiązkachfarmacji
zsamąbotaniką,niemazgołanicnp.otaksonomiiczy
technicepotwierdzaniatożsamościsurowcówleczni-
czych,choćautorpołożyłteżnacisknadorobekbadaczy
zwielukrajów,wymieniającichpublikacjeiodkrycia.
Awięcpoznamywielebiogramów,aleniedowiemysię
ztejksiążkiorecepcjiosiągnięćbotanikiwfarmacji.
Treśćwiększościopracowańhistoriifarmacji1zbu-
dowanajestzbiogramówosóbzasłużonychdlafarma-
cjinaukowejlubaptekarstwa.Istniejąteżopracowania
materiimedycznejzpunktuwidzeniasamejterapii2,te
należąbardziejdohistoriimedycyny.
1Np.H.Schelenz1904:GeschichtederPharmazie.Julius
Springer,Berlin.
2Np.N.Chapman1827:Elementsoftherapeuticsandmate-
riamedicatowhichareprefxedtwodiscoursesonthehistoryand
improvementofthemateriamedica.Vol.1.Carey,Lea,andCarey,
Philadelphia,s.1-51.
