Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowa
XXII
siędziśwhistoriografiimedycynytylkozewzględuna
jegozasługiwchirurgii.
Roślinyjakomiejsceprzebywaniasubstancjiorga-
nicznychznajdowałysięrównieżwkręguzainteresowań
dawnejchemii.Przeglądygatunkówrośliniproduktów
roślinnychwypełniająznaczneobjętościksiążekche-
micznychzXVIIIiIpoł.XIXwieku.Poszukującwopra-
cowaniachwiadomościobadaniuroślinleczniczych
przezchemików,natrafimynastwierdzenie,jakie
podaliFlückigeriTschirch1885:33wewstępiedo
swegopodręcznika:«Wysiłkiwceluchemicznegozba-
danialekówpodjętopodkoniecXVIIinapocz.XVIII
wieku.WNiemczechnp.zajmowałsiętymFriedrich
HoffmannwHalle(1660-1742)iznakomityfarma-
ceutasądowyCasparNeumannwBerlinie(1683-1737),
wParyżuEtienneGeoffroyiNicolausLemery,wAn-
gliiRobertBoyle(1627-1691)».Tooznacza,żerównież
tupominiętoniemalcałyXVIIIwiekwfarmakognozji,
bobezpośredniodalejautorzypiszą:«Wśródlicznych
iważnychodkryćKarolaScheelego(1742-1786)tylko
kilkaodnosisiędoleków,aleogromneznaczeniemiało
odkrycieibadaniekwasówwroślinach».Jegoodkrycia
dotycząceskładuroślinukazywałysięod1770r.Stwier-
dzenietopokazujetylko,żeniedocenionoaprioriroli
odkryćScheelegodlafarmacji,tymczasemjaktozo-
baczymywrozdz.7.2,czystekwasyroślinneweszłydo
farmacjioficjalnejnadługoprzedalkaloidami.Szko-
da,żeFlückigeriTschirch1885nieopisaliodkryć
iwiedzypraktycznejCasparaNeumannaopreparo-
waniusurowcówroślinnych(zob.rozdz.6.3.1),dopiero
Tschirch1910(1.2)wspomniałoniektórychjegozasłu-
gachiogromnejwiedzy.
Takwięcniepoznamyztychopracowańnarodzin
badańmikroskopowychroślinleczniczych,rolimikro-
skopiiwfarmakognozjiiwfarmacjiaptecznej,narodzin
kolekcjifarmakognostycznych,niedowiemysięodosko-
naleniuopisubotanicznegodlapotrzebrozpoznawania
surowcówleczniczychiocelachfarmakognozjiifarma-
kognozjiporównawczej(chemotaksonomii),jakiezosta-
łynakreślonedziękiosiągnięciomIIpoł.XVIIIwieku,
azostałyumożliwionedziękisystematycznym,zme-
todyzowanymbadaniommateriimedycznejwcałym
XVIIIwiekuprzywsparciuzestronychemiiifizjologii.
NiedowiemysięozasługachXVIII-wiecznejchemiidla
poznaniaskładusurowcówleczniczychirozwojumetod
ichekstrakcji.
Natymtlejeszczejednymcennymopracowaniem
historiifarmakognozjiwXIXipocz.XXwiekujestesej,
jakinapisałAmerykaninKraemer1912.Zawieraon
sporowiadomościorozwojufarmakognozjiwStanach
Zjednoczonych.Autorwwielumiejscachwyraziłza-
chwytnadHandbuchderPharmakognosieTschircha
1909-1912,któraistotniejestdziełemwybitnympo
dziśdzień,iKraemerzwyczajniepisałpodwpływem
Tschircha.WadąesejuKraemerajest,iżskupiłsięon
naosobachiichdziełachoraznatym,jakmyślnauko-
waewoluowałaprzezpokoleniafarmakognostówikto
położyłnajwiększezasługi;wszelakoniedowiemysię
zbytwieleoposzczególnychodkryciachwobrębiema-
teriimedycznej,jakikonkretnejmetodycebadań,ani
oistnieniukonkretnychproblemówbadawczychizadań
praktycznychzielarstwawAmerycePółnocnej.
Kilkakrotniejużwspomniałemtumonumentalną
HandbuchderPharmakognosieTschircha.Towieloto-
mowedziełozawierarównieżryshistoriitejnauki,który
wypełniłcałyjedentom.Tschirchwewstępiedońza-
uważył:
Napisaniehistoriifarmakognozji,czylihistoriirozwojunauki
oroślinachleczniczych,jestjużprawieniemożliwedlajednego
człowieka.Wymagatoprzedewszystkimdokładnejwiedzyna
temathistoriisamychleków,ponieważnależyodróżnićhisto-
rięfarmakognozjiodhistoriiobiektówfarmakognozji-leków
iroślinleczniczych.Organiczniewięc,historiafarmakogno-
zjipowinnabyćpoprzedzonahistoriąleków.Napisanieotym
jestdziełemżycia.Inawetjeślimamycennepracewstępne
wsekcjachhistorycznych,któreFlückigerdołączyłdo[opi-
sów]lekówwjegofarmakognozji[ś]orazwróżnychpracach
Schär,Hartwichiinni,todrogadowyczerpującejhistorii
lekówjestwciążdługaiwykonalnatylkowtedy,jeśliosoba,
którachceniąpodążyć,opróczpełnejznajomościaspektów
botanicznych,chemicznychifarmakognostycznych,pode-
przesięwszechstronnąznajomościąnietylkojęzykówstaro-
żytnych,wtympismaklinowegoihieroglificznego,aletakże
hiszpańskiego,arabskiego,chińskiegoisanskrytu.(Tschirch
1910(1.2):446)
Tschirch,wygłosiwszypowyższeuwagiśwłaś-
nietakąhistorięnapisał.Sięgnąłwniejdoźródełan-
