Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowa
XXIII
tycznych,wtymegipskich,sumeryjskich,koptyjskich,
babilońskich,chińskichiinnych.Ontorównież,jako
bodajjedynyautorwXXwieku,cytowałinextensowiele
historycznieważnychazapomnianychźródełlubobficie
streszczałznichnajważniejszenowościifaktydotyczą-
ceroślinnejmateriimedycznejichemiifarmaceutycz-
nej.Jesttohistoriafarmacjiiwiedzyolekuodczasów
prehistorycznychdojemuwspółczesnych,wkulturach
całegoświata.Owe558stronicpozostajedodzisiajje-
dynymtegotypuopracowaniemnaukowym.Treściści-
ślebotaniczneorazdotyczącerozwojuwiedzyomaterii
medycznejsąwnimreprezentowaneprzezgodneuzna-
niazestawieniamateriimedycznej,jakądysponowano
wkażdejzopisywanychkulturiepokhistorycznych.
DziełoTschirchamaukładściślechronologicznyisku-
piasięnaodkryciachizasługachposzczególnychosób,
niezaśnadziejachposzczególnychzagadnieńnauko-
wychwnauceosurowcuroślinnym.Toszerokieopra-
cowanieprezentujedziejewszystkichkierunkówidy-
scyplinbadawczychwobrębienaukfarmaceutycznych,
zkoniecznościpoświęcająckażdejnależnątylkoczęść
wywodu.KolejnetomypodręcznikaTschirchazajmują
monograficzneopisykażdegosurowcaleczniczegolub
preparatu,zuwzględnieniempełnejhistoriiwfarmacji
ipodstawowejbibliografii.Wydanie2zroku1933jest
jednakowe,ajedynieadnotowanezapomocąprzypisów
końcowych.
Historiomnaukimożnapostawićzwyklepewien
wspólnyzarzut:wmiaręzbliżaniasiędonaszychczasów
stająsięczęstosamymitylkoprzeglądamipozycjilitera-
tury,czyliwręczbibliografiami:aniTschirch1910(1.2),
aniKraemer1912tegonieuniknęli.
Polskiedziełopt.Zaryshistoriileków(Koskowski
1935)jestnapisanewdużejmierzenapodstawie
Tschircha.Wskazujenatopodziałtreściwedleokre-
sówrozwojufarmacjiorazto,żekażdytakirozdział
rozpoczynasięwstępnymopracowaniem,streszczają-
cymodkrycia,doktrynymedyczneipodajeasortyment
lekówdanegookresu.Koskowskiniecytowałliteratury
przedmiotu,toteżjegoksiążkamacharakterpopularny.
Kilkanowychszczegółowychopracowańdotyczy
badaniamateriimedycznejilekunaziemiachpol-
skich:Lichocka2002opisałaszczegółowobadania
roślinjakoźródełlekuwlatach1800-1856,rozpoczy-
nającopracowaniewstępemokierunkachposzukiwań
substancjileczniczychwroślinach(trucizny,alkaloidy
iin.,surowcekolonialne)(op.cit.:20-38).Trojanowska
2012opisałalekipochodzeniazwierzęcegoiichbada-
niawPolscewlatach1800-1869.WreszcieMagowska
2001przedstawiłarozwójbadańnadlekiemroślinnym
wokresieIIRzeczypospolitej.Wdzieletymzałączyła
rysproblematykiipraktykieksperymentalnejbadań
lekówroślinnychnaświeciewlatach1795-1918(op.
cit.:17-29),atakżeosobnoopracowałaudziałPolaków
wtychbadaniach(op.cit.:31-46).Historięfarmako-
gnozjikrótkoopisałanastronach:17-19,32-36,73-75.
Najobszerniejszymopracowaniemhistorycznym
polskiejfarmacjiwzakresiebadaniaroślinleczniczych
ilekuroślinnegojestdziełozbiorowept.Dziejenaukfar-
maceutycznychwPolsce(JerzmanowskaiKuźnicka
1986).Obejmujeonolata1918-1978.Możemyzeńwy-
ciągnąćszczegółowewiadomościokierunkachbadań
iposzczególnychproblemachnaukfarmaceutycznych.
Opisanownimpolskiebadanianadkonkretnymiga-
tunkamiroślin:ichbiologią,fizjologią,uprawą,zbiorem,
przerobem,izolacjąiidentyfikacjąsubstancjiczynnych
orazbadaniemwłaściwościleczniczychtychskładni-
ków.Skorzystałemztegoopracowaniawrozdz.18.
Omówiłemniniejszymzawartośćdziełzzakresu
historiinauk:botaniki,farmacji,medycynyichemii
oraztzw.historięnaturalnąmateriimedycznej.Pierwszy
wniosek,jakisięnasuwapoichprzejrzeniuwposzuki-
waniudziejówwiedzyoroślinieleczniczej(czylibota-
nikifarmaceutycznej)ibadaniasurowcówleczniczych
(czylifarmakognozji)jesttaki,żesąonebardzonielicz-
ne.Podrugie,nienapotkanoopracowań,któreomawia-
łybyzwiązkifarmacjilekuroślinnegozdziejamibota-
nikiitaksonomii,alukawtymwzględzieobejmująca
XVIIIwiek,jestwręczniepokojąca.Pozbadaniumate-
riałuźródłowegoujawniająsiętuwielceintrygującefazy,
którestarałemsięukazaćwniniejszejpracy:
•próbyporządkowaniawiedzyosurowcuroślinnym
iszukaniazależnościprzedepokątaksonomiiro-
ślin;czynionenagrunciebotanikilubchemii;
•wpływlinneuszowskiejtaksonomiiinomenklatu-
ryroślinnamaterięmedycznąodpoł.doschyłku
XVIIIwieku;
