Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.Bogactwodawnejmateriimedycznej
26
PlantarumquaeinInsulaJamaicasponteprove-
niunt(Sloane1696).
TyleustaleniaBoerhaaVego.Alepominąłonnp.
dziełoHernAndez1651(oMeksyku),aprzedewszyst-
kimJohnaRaya,którywHistoriaPlantarumgeneralis
(tom1z1686,2z1688r.)podał6900gatunkówroślin,
zaśwsuplemencie(Ray1704),osiągnąłzawrotnąlicz-
bęłącznie11700gatunków(Green1914:86,88).Byłto,
krótkomówiąc,katalogaktualnegostanuwiedzyoga-
tunkachiichsynonimach.Potemzwielkichpracuka-
załosięHerbariumAmboinense(Rumphius1741-1750)
oflorzeindonezyjskiejwyspyAmbon(Amboina),które
zawieraokoło930gatunków,aleniewszystkienowedla
nauki(Merrill1917:29-32).
Liczbagatunkówopisanych-nanowo-przezKarola
Linneuszaod1753r.jestróżnieoceniana,aleteżzmienił
onspojrzenienagatunekiodmianę-iniektórezniósł:
•w10.wydaniuSystemaNaturae(Linnaeus1758-
-1759)mabyć5900gatunków(Müller-Wille
2006:60),alepotemLinneuszwydałkolejnesuple-
menty,ajegosynKaroljunior-jeden(zob.s.166);
•niecoinnewynikiuzyskanowprojekciept.The
LinnaeanPlantNameTypificationProject(JarVis
1992),mającymjednakszerszyzakres:tokatalog
nazwbinominalnychroślinigrzybów,jakieLinne-
uszseniornadałgatunkomroślinwcałymswoim
życiu.Jestwnimponad9000nazwbinominalnych
(toznaczytakich,któremająlubkiedykolwiekmia-
łycytacjęnL.”).Aleprojekttenzawierateżgrzyby
iporostyLinneusza,atakżegatunkizrozprawy
pt.PlantaeSurinamenses,jakąobroniłJacobAlm,
uczeńLinneusza(Alm1775):zwyklejestona
określanajakonostatniapracaLinneusza”icyto-
wanajakonLinnaeus1775”,agatunkizniej-zau-
torstwemraznL.”,innymrazemnL.fil.”,czylisyn,
KarolLinneuszjunior.
Możemywięcchybaostrożnieszacować,żewII
poł.XVIIIw.odnowionabotanikaznałanadalponiżej
10000gatunkówroślin43.Natomiastwpocz.XIXw.
43W2016r.liczbaznanychgatunkówroślinwynosiła:msza-
ki:21950,paprotniki:11850,nagonasienne:1079,okrytonasienne:
liczbaznanychgatunkówroślinkwiatowychizarod-
nikowychmiaławynosić56000(napodstawiezbio-
rówMuséumnationald’histoirenaturellewParyżu)
(Wolfgang1821a:163).
Określeniecobyłoroślinąlecznicząjestarcy-
trudne.Samoopisaniecechfarmakognostycznych,np.
żedrewnojestwonnealboliście-gorzkie,nieczyni
zegzotycznejroślinygatunkuleczniczego.Nawetopi-
saniegopodwzględemfarmakognostycznym,etnobio-
logicznymietnofarmaceutycznymwpodręcznikach,
artykułachbadawczychczyprzeglądach,niegwarantu-
je,żekiedykolwiekaptekaeuropejskalubamerykańska
oferowałatensurowiecilekarzmiałgododyspozycji,
gdypisałreceptę.Obecnośćsurowcawkolekcjinauko-
wejteżnieświadczy,żegoużywano,raczej,żetrzymano
wcelachnaukowych(wtymnawetporównawczych)lub
pokazowych.
Wedługjeszczenieopublikowanychmoichbadań,
liczbadającychsiędziśzidentyfikowaćgatunkówroślin,
grzybów,porostówiglonów,którechoćrazwspomniano
wbotanicefarmaceutycznejlubwiedzyolekuwlatach
ok.1700-ok.1950jakostosowanylubmożliwydoza-
stosowaniasurowiecleczniczy,nieprzekracza4000.Tu
trzebajednakzastrzec,żenawetutworzenienaukowej
nazwysurowcaleczniczegoniemożebyćinterpretowane
jakodowódjegoautomatycznejdostępnościwhandlu,
obecnościwaptekachaniużywaniawterapii.
Napewnojednakmotoremdoposzukiwaniaroślin
(ekspedycjibadawczych,badańtaksonomicznychiet-
nobiologicznych)byłapotrzebaposzukiwanianowych
źródełleku,czylinowychgatunkówleczniczychlubnie-
znanychzastosowańleczniczychdlagatunkówznanych
(wszystkieźródłaXVIII-wieczneoflorzeegzotycznej,
pozaLinneuszem,notujązastosowaniaroślin).Nawet
jeszczetoksykologiawIIpoł.XVIIIw.dziękidoświad-
czeniomstarszejszkoływiedeńskiej(zob.rozdz.21.2)
rzuciłanoweświatłonazdawałobysięnklasyczne”ro-
ślinytrująceiprzeniosłajedogrupysilniedziałających
roślinleczniczych,przesuwającpograniczedzielącete
295383.Razem:330262(ChristenhusziByng2016).Wlatach
1995-2015opisywanośrednio2000nowychgatunkówrocznie.Jed-
nocześnie139gatunkówopisanychprzezLinneuszabyłowymar-
łychwstanienaturalnymw2015r.(op.cit.:215).
