Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.Bogactwodawnejmateriimedycznej
28
teżniestrudzenie,dokońcażyciafloręNowejHiszpanii
(Meksyku).Wydanie2uporządkowaneizredagowane
przezRecchiego(jakoHernAndez1651)liczy1000
stron.BadaniaMonardaiHernAndezazapoczątko-
wałynaukowąetnobotanikęietnofarmację(zob.rozdz.
16.1).OroślinachzNowegoŚwiatapisząnastępni:Pie-
troAndreaMatthioli,UlisseAldroVandi,Castore
Durante.Dziękinimgatunkiamerykańskiewłączyły
siętrwalewnobieg”naukowy.
RoślinyleczniczeBrazyliiopracowywanowpodob-
nymczasie.HolenderJoannesdeLaetwydałw1648r.
dziełopt.HistorianaturalisBrasiliae(PisoiMarcgraf
1648).Jesttokompilatdwóchwcześniejszych:1)DeMe-
dicinaBrasiliensi,któregoautorembyłWilhelmPiso
i2)HistoriaeRerumnaturaliumBrasiliaelibriocto,
którenapisałGeorgMarcgrafdeLiebstadt(Varey
2000:xviii,186).Stałosięonostandardowymopracowa-
niemflorybrazylijskiej,wtymleczniczej.
Istotnymiopracowaniamiflorykaraibskiejstały
sięwkolejnymwiekudwa:AvoyagetotheislandsMa-
dera,Barbados,Nieves,StChristophersandJamaica
(Sloane1707)orazTecivilandnaturalhistoryofJa-
maica(Browne1756),obaopatrzonewieluobserwacja-
mietnofarmaceutycznymilubkrótkimiwzmiankami
owłaściwościachleczniczychiorganoleptycznychopi-
sywanychroślin.Pierwszenowoczesneźródłonatemat
materiimedycznejAmerykiŁacińskiejtoHortusAme-
ricanus(Barham1794).Wyróżniasięonozwięzłością
iużyciemnomenklaturybinominalnej;pewnaczęśćga-
tunkównieposiadanazwłacińskich,tylkoprowizorycz-
nenazwyangielskienadaneprzezautora.Obejmujeono,
zgodniezpodtytułem,AmerykęPołudniowąiKaraiby
zeszczególnymuwzględnieniemJamajki.Opisujenie-
mal400surowcówleczniczych,większośćroślinnych.
RecepcjadziełaBarhamabyłasłaba,anoweame-
rykańskiesurowceleczniczedostałysiędofarmacji
europejskiejpóźniejipodnazwamiwjęzykachzgru-
pygalibiitupi.Autorami,którzyjeopublikowaliiopi-
sali,byliSpixiMartius1824.Nazwyteznalazłysię
następniewsłownikubrazylijskiejmateriimedycznej
Martius1863,cozapewniłoimnajakiśczasuwagę
farmacji.Wpóźniejszychlatachegzotycznesurowcepo-
łudniowoamerykańskieopisywanewEuropie(np.po-
zyskiwanedlaeuropejskichkolekcjifarmakognostycz-
nych)podawanopoddwiemanazwami:systematyczną
(jeśliznanojużgatunekmacierzysty)imiejscową,ale
-portugalską(np.uFristedt1868:passim).Ogromny
dorobekC.Martiusawdziedziniebotanikiorazetno-
farmacjiIndianpołudniowoamerykańskichprzyczynił
siędozintensyfikowaniaposzukiwańipostępubadań
surowcówdlafarmacjieuropejskiej.Wydałonnawet
publikacjępt.Systemademateriamedicavegetalbrasi-
leira(Martius1854,wyd.łac.Martius1843),wktó-
rejpróczsklasyfikowaniapoznanychroślinleczniczych
tegokraju,wskazałwbrazylijskiejflorzeodpowiedniki
gatunkówznanychEuropejczykom(tzn.używanych
wfarmacjieuropejskiej-więcejotymwrozdz.7.8).
Zwiększonezainteresowanienieznanymiroślinami
leczniczymiBrazyliiiwzrostasortymentumateriime-
dycznejznalazłoodbiciewliteraturzeeuropejskiejod
połowylat20.dopoł.lat60.XIXw.Datapoczątkowa
zbiegasięzwydaniempierwszychpracomateriime-
dycznejBrazylii(SpixiMartius1824,Martius1825).
Datakońcowazbiegasięzrewolucjąwmedycynie,ale
teżześmierciątegowybitnegobadaczaflorybrazylij-
skiej(1868r.).PraceMartiusauświadomiłyznaczenie
badańkulturyroślinnej46ludówpołudniowoamerykań-
skichipołożyłypodwalinypodgwałtownyrozwójza-
interesowańetnografią(wtymetnobiologiąimedycyną
ludowącałegoświata),jakiprzypadłnaschyłekXIXw.
(zob.s.313).Martiuspozostawiłposobieponadto
bogatyzielnikroślinbrazylijskich(zwanyHerbarium
Martii,zakupionyprzezrządBelgiiw1870r.)orazbez-
cennąkolekcjęmateriimedycznej,którąkupiłuniwer-
sytetwWiedniuw1854r.(zob.s.304).
Wieluinnychprzyrodników,podróżnikówiemigran-
tówsporządziłowXIXw.cennenotatkiozastosowaniach
roślinbrazylijskich,aichrękopisysądodziśodkrywane
ibadane;jednakzauważono,żewielecennychinformacji
oludowymużyciugatunkówrodzimejfloryjestdostęp-
nedzisiajjużtylkoztychwczesnychpismXIX-wiecznych
(Faggiin.2015:18,Ricardoiin.2017:388).
PouzyskaniuniepodległościprzezMeksyk(1821)wy-
danofarmakopeęmeksykańską(Ph.Mex.1846).Wyróż-
niałasięznacznąliczbąrodzimychgatunkówleczniczych.
46Ang.plantlore(Watts2007:tytuł).
