Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Twórcysocjologii
79
igromadzićpotrzebnedotegozasoby.Po
drugie,musistawiaćprzedsobąpewnecele
iokreślaćmechanizmyichosiągania.Po
trzecie,musibyćzintegrowany,arozmaite
podsystemymusząbyćskutecznieskoordy-
nowane.Wreszcie,systemspołecznymusi
dysponowaćsposobamikultywowaniaswo-
ichwartościikulturyorazprzekazywaniaich
nowympokoleniom.
Ujmująctomniejabstrakcyjnie,Parsons
uważał,żepodsystemekonomicznypełni
funkcjęadaptacyjną,podsystempolityczny
wyznaczacelespołeczeństwaiśrodkiich
osiągania,podsystemwspólnotowy(okreś-
lanyteżmianempodsystemuUwspólnoty
społecznej”)odpowiadazaintegrację,apod-
systemedukacyjny(razemzinnymiagenda-
misocjalizacji)przekazujekulturęiwartości,
spełniającfunkcjękultywowaniawzorów
(zob.rysunek3.2).Funkcjonalizmstruktu-
ralnyParsonsabezwątpieniabyłodmianą
teoriisystemów,któraprzyznajepierwszeń-
stwocałościowemusystemowiijegoUpotrze-
bom”.Tateoriazawszejednaknarażałasię
nazarzutwyolbrzymianiaroliporozumienia
ikonsensuprzyjednoczesnymbagatelizowa-
niufundamentalnychkonfliktówinteresów
orazprocesówinterakcyjnychwmałejska-
li,zapośrednictwemktórychwytwarzasię
iodtwarzaporządekinieporządekspołeczny.
Zadanierozwiązaniatychproblemówprzy-
padłoRobertowiMertonowi,którykontynu-
owałtradycjęfunkcjonalizmuParsonsa,ale
czyniłtowzdecydowaniebardziejkrytyczny
sposób.
Jakzauważyliśmyjużwcześniej,Merton
dostrzegł,żewiększośćbadańsocjologicz-
nychskupiasięnamakropoziomiespołe-
czeństwajakocałościlubnamikropoziomie
interakcjispołecznych,natomiastlukimię-
dzytymipoziomamipozostająniewypełnio-
ne.Chcączmienićtenstanrzeczy,Merton
opowiedziałsięzateoriamiśredniegoza-
sięgu,któredotycząkonkretnychobszarów
lubokreślonychtematów.Doskonałymprzy-
kłademtakiejteoriijestjegowłasnebadanie
nadprzestępczościąidewiacjąwklasiero-
botniczej.Mertonpostanowiłwyjaśnić,dla-
czegowśródrobotnikówtakpowszechnesą
przestępstwapolegającenazaborzemienia.
Wswoimwytłumaczeniuwskazał,żewspo-
łeczeństwieamerykańskim,którepromuje
kulturowycelsukcesumaterialnego,alenie
stwarzazbytwielulegalnychśrodkówjego
osiągnięciadlaczłonkówklasniższych,prze-
stępczośćwklasierobotniczejstanowispo-
sóbadaptacjidowarunkówspołecznych,
wjakichznajdujesięwielumłodychludzi.
Jednakżeto,żestaralisięosiągnąćswegoro-
dzajusukcesmaterialnypropagowanyprzez
system,oznaczałorównież,żeniebylitolu-
dzieźliczyniezdolnidopowrotunawłaś-
ciwądrogę.Naprawywymagałaraczejsama
strukturażyciaspołecznego.
wzorówiusuwanianapięć
Podsystemedukacyjny/socjalizacyjny
Funkcjakultywowania
Funkcjaadaptacyjna
Podsystemekonomiczny
A
L
Systemspołeczny
Funkcjaosiąganiacelów
Funkcjaintegracyjna
Podsystemwspólnotowy
Podsystempolityczny
G
I
Rysunek3.2.SchematAGILParsonsa
