Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Cotojestsocjologia?
społeczeństwa.Historiaznalicznewojnyto-
czonemiędzywspólnotamireligijnymi,jak
naprzykładwojnywEuropiemiędzykatoli-
kamiaprotestantami.
Wostatnichlatachpopularnośćtrady-
cjifunkcjonalistycznejsłabnieicorazbar-
dziejwidocznestająsięjejograniczenia.
Wielufunkcjonalistów(naprzykładTalcott
Parsons)przesadnieakcentowałoczynniki
wzmacniającespójnośćspołecznąkosztem
tych,któreodpowiadajązapodziałyikon-
flikt,choćtenzarzutakuratniedotyczy
Mertona.Takieskupienieuwaginastabil-
nościiporządkupomniejszaznaczeniepo-
działówinierównościspołecznychzwiąza-
nychzklasą,rasączypłcią.Niedowartościo-
wanejestteżtwórczedziałaniejednostek
wspołeczeństwie.Zdaniemwielukrytyków
analizafunkcjonalnaprzypisujespołeczeń-
stwuwłaściwości,którychonowcalenie
posiada.Funkcjonaliścipisaliczęstotak,
jakgdybyspołeczeństwamiałyUpotrzeby”
iUcele”,chociażtaknaprawdępojęciate
mająsenstylkowodniesieniudojednostek
ludzkich.
Teoriekonfliktu
Podobniejakfunkcjonaliści,socjologowie
posługującysię
teoriamikonfliktu
podkreś-
lająznaczeniestrukturspołecznychoraz
proponująogólnyUmodel”funkcjonowania
społeczeństwa.Odrzucająjednakmocne
funkcjonalistycznezałożeniedotyczącekon-
sensuspołecznego.Wzamianakcentująrolę
podziałówspołecznych,atymsamymkładą
nacisknazagadnieniazwiązanezwładzą,
nierównościamiiwalką.Wświetletakich
założeńspołeczeństwoskładasięzróżnych
grupstarającychsięrealizowaćwłasneinte-
resy.Odmiennośćtychinteresówsprawia,
żezawszeistniejemożliwośćkonfliktuiże
pewnegrupymająwiększeszansenaodnie-
sieniekorzyściniżinne.Teoretycykonfliktu
badająnapięciamiędzydominującymiinie-
uprzywilejowanymigrupamispołeczeństwa
orazmechanizmyustalaniaiutrzymywania
sięstosunkówdominacji.
Ważnympodejściemwobrębieteorii
konfliktujestmarksizm,nurtwywodzący
sięodKarolaMarksa,którypodkreślałzna-
czeniekonfliktówklasowych.PraceMarksa
możnainterpretowaćnawielesposobów,
dlategoistniejąodrębneszkołymyślimark-
sistowskiej,któreprzyjmująbardzoodmien-
neperspektywyteoretyczne.Wewszystkich
swoichwersjachmarksizmróżnisięodin-
nychtradycjisocjologicznychtym,żejego
zwolennicypostrzegajągojakopołączenie
analizysocjologicznejireformpolitycznych.
Marksizmmasformułowaćprogramradykal-
nejzmianypolitycznej.
Jednakżeniewszystkieteoriekonfliktu
przyjmująpodejściemarksistowskie.Nie-
którzyteoretycykonfliktuczerpiąinspira-
cjęzmyśliWebera.Przykłademjestwspół-
czesnysocjologniemieckiRalfDahrendorf
(1929–2009).Wswojejklasycznejjużpracy
Klasyikonfliktklasowywspołeczeństwie
przemysłowym(1959;wyd.pol.2008)Dah-
rendorfstwierdza,żemyślicielefunkcjona-
listycznibiorąpoduwagętylkojednąstronę
społeczeństwa,mianowicietejegoaspekty,
którecechujeharmoniaizgoda.Tymczasem
równieważne,jeślinieważniejsze,sąobsza-
rykonfliktuipodziałów.Dahrendorftwier-
dzi,żekonfliktwynikaprzedewszystkim
zróżnicinteresówposzczególnychjednostek
igrup.PodczasgdyMarkspostrzegałróżni-
ceinteresówwkontekścieklas,Dahrendorf
odnosijedowładzywogóle.Wewszystkich
społeczeństwachistniejepodziałnatych,
którzymająwładzę,itych,którzysąjejpo-
zbawieni:narządzącychirządzonych.
Interakcjonizmsymboliczny
Twórczośćamerykańskiegofilozofaspołecz-
negoGeorge’aHerbertaMeada(1863–1931)
wywarładużywpływnamyślsocjologiczną,
przedewszystkimzasprawąpodejściaokreś-
lanego
jako
interakcjonizmsymboliczny
.
Ujegoźródełleżyzainteresowaniejęzykiem
iznaczeniem.ZdaniemMeadatodziękiję-
zykowistajemysięistotamisamoświadomy-
mi,awięcmamypoczucieindywidualności
