Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zimbardozasugerował,żewynikałoto
zrelacjiwładzyustanowionychprzezwięzienie.
Kontrola,jaką„strażnicy”sprawowalinad
życiem„więźniów”,szybkostałasiędlanich
źródłemprzyjemności.Zkoleiwięźniowie,po
krótkimokresiebuntu,szybkozaczęliokazywać
„wyuczonąbezradność”izależność.Tobadanie
pokazałonam–jakobadaczom–cośważnego
natematprzyczynpogarszaniasięrelacji
społecznychwwięzieniach,acozatymidzie–
równieżwinnych
określiłjeErvingGoffman(1961;wyd.pol.
2011a).Przyczynytemająniewielewspólnego
zosobowościąjednostek,owielewięcejłączyje
natomiastześrodowiskiemwięzienia
iwpisanymiwnierolamispołecznymi.
Krytyka
Krytycytwierdzą,żezbadaniemZimbardo
wiązałysiępoważneproblemyetyczne.
Uczestnikomnieprzekazanopełnejinformacji
ocelachbadania,ciężkowięcpowiedzieć,że
faktyczniewyrazili„świadomązgodę”naudział
wnim.Czytakiebadaniewogólepowinno
zostaćdopuszczonedorealizacji?Wybrana
próbawyraźnieniebyłareprezentatywnadla
szerszejpopulacji;wszyscyuczestnicybyli
mężczyznami.Napodstawietakmałej
iniereprezentatywnejpróbytrudnobyłobyzatem
wyciągaćogólnewnioskinatematwpływu„życia
instytucjachtotalnych
,jak
więziennego”.Ostatnizarzutwskazujenato,że
sztucznycharaktersytuacjimógłzafałszować
uzyskanewyniki.Naprzykładbadaniwiedzieli,
żeichuwięzieniepotrwajedynieczternaściedni,
idostawalipiętnaściedolarówdzienniezaudział
weksperymencie.Wreszcie,wbadaniu
nieobecnebyłystałeproblemywięzień,takiejak
rasizmiwymuszonyhomoseksualizm.Wzwiązku
ztymkrytycytwierdzą,żeeksperymentniedaje
podstawdosensownegoporównania
zprawdziwymżyciemwięziennym.
Współczesneznaczenie
MimożewynikibadaniaZimbardouzyskano
wdosyćsztucznej–eksperymentalnej–sytuacji,
toodlatsiedemdziesiątychXXwieku
odwoływanosiędonichbardzoczęsto.
NaprzykładZygmuntBaumanwpracy
NowoczesnośćiZagłada(1989;wyd.pol.
2009)nawiązujedotegobadania,aby
wyjaśnićzachowaniewięźniówistrażników
wnazistowskichobozachkoncentracyjnych
podczasdrugiejwojnyświatowej.Ważnejest
równieżto,żetezawynikającazbadania,
zgodniezktórąwarunkiinstytucjonalnemogą
wpływaćnarelacjespołeczneizachowanie,jest
dodzisiajpunktemodniesieniawbadaniach
socjologicznychdotyczących,między
innymi,domówopiekidlaosóbstarszychczy
niepełnosprawnych.
Metodybadawcze
57
latosiemdziesiątychtaliczbawzrosłado
około160tysięcy.Czytezmianyodzwiercie-
dlająjakieśszczególnecechyspołeczeństwa
brytyjskiego?Możemytostwierdzić,porów-
nującstopęrozwodówwWielkiejBrytanii
zichliczbąwinnychkrajachrozwiniętych.
Takieporównaniepokazuje,żewwiększo-
ścizachodnichspołeczeństwcałościowa
tendencjajestpodobna,mianowiciewciągu
ostatniegopółwieczastoparozwodównie-
przerwaniewnichrosła.
analizyhistoryczne
Wwielubadaniachsocjologicznych,oczym
wspomnianowrozdziale1,ważnąrolęodgry-
wająbadaniahistoryczne,zwłaszczażeczę-
stozrozumieniedanegoproblemuwymaga
umieszczeniagowperspektywieczasowej.
Socjologowienierzadkostarająsiębez-
pośredniobadaćprzeszłezdarzenia.Dany
okreshistorycznymożnabadaćbezpośred-
nio,jeżeliżyjąjeszczeludzie,którzymogą
cośonimpowiedzieć–przykłademtegosą
opowieścioHolokauściewEuropiewtrak-
ciedrugiejwojnyświatowej.Badanieopar-
tenametodzie
historiimówionej
polegana
przeprowadzaniuwywiadówdotyczących
interesującychnaszdarzeńzludźmi,któ-
rzybyliichbezpośrednimiświadkami.Tego
rodzajubadaniabezpośredniemogąsięgać
wsteczjedyniewczasiewyznaczonymprzez
długośćludzkiegożycia.
Wbadaniachhistorycznychnadwcześ-
niejszymiokresamisocjologowieposługują
się
badaniamidokumentarnymi
.Korzystają
wtedyzdokumentówimateriałówpisem-
nych,któreczęstoznajdująsięwspecjalnych
