Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zktórąrewolucjetowytworymasowychruchów
klasowych,powodowanychgłębokimpoczuciem
krzywdy.Przychylasięnatomiastdotezy,
żerewolucji„niktniewywołuje–poprostu
nadchodzą”.Rewolucjespołecznewynikają
więcwdużejmierzezniezamierzonych
konsekwencjiludzkiegodziałania.Naprzykład
przedrewolucjąpaździernikowąwRosji
różneugrupowaniapolitycznepróbowałyobalić
istniejącyustrój,ależadneznich–wtym
równieżbolszewicy,którzywkońcudoszli
dowładzy–nieprzewidziałonadchodzącej
rewolucji.Seriakonfliktówikonfrontacji
zapoczątkowałaprocestransformacji
społecznejdużogłębszejibardziejradykalnej,
niżktokolwieksięspodziewał.
rewolucjidoszłowspołeczeństwachzasadniczo
rolniczychistałysięmożliwedopierowtedy,gdy
istniejącestrukturypaństwa(administracyjne
iwojskowe)zaczęłysięzałamywaćpod
naciskiemsilnejkonkurencjizinnymipaństwami.
WtymświetlezarewolucjespołeczneweFrancji,
wRosjiiChinachodpowiadałybuntyimasowa
mobilizacjachłopstwa.Skocpolopowiedziała
sięzatemprzeciwkorozpowszechnionemu
twierdzeniu,zgodniezktórymchłopiniesą
„klasąrewolucyjną”.Możnarównieżdostrzec
pewnepodobieństwazinnymirewolucjami:
wWietnamie,naKubie,wMeksykuibyłej
Jugosławii.WyjaśnienieSkocpolkoncentrujesię
nastrukturachpaństwa:kiedyzaczynająsięone
załamywać,wówczaspowstajepróżniawładzy,
apaństwatracąswojąlegitymizację,co
umożliwiaruchomrewolucyjnymsięgnięcie
powładzę.
eksperymentunaukowego”opracowanejdla
badańporównawczychprzezJohnaStuarta
MillawpołowieXIXwieku.Skocpolprzyjmuje
Millowską„metodępodobieństwa”,biorącna
warsztattrzypodobnezdarzenia(rewolucje)
wbardzoodmiennychkontekstachnarodowych.
Pozwalatoznaleźćpodstawowepodobieństwa
międzywszystkimitrzemaprzypadkami,
któremożnauznaćzazmienneniezależne,
pomagającewwyjaśnianiuprzyczynrewolucji
politycznych.
Krytyka
NiektórzykrytycySkocpolkwestionowali
przedstawioneprzezniąwyjaśnienie
Skocpoltłumaczy,żedowszystkichtrzech
BadaniaSkocpolkorzystająz„logiki
strukturalne.Ichzdaniemniepozostawia
onomiejscanasprawczośćjednostek.
Wjakisposóbdochodziłodobuntów
chłopskich?Czyprzywódcynieodgrywali
żadnejroliwrewolucjach?Czyprzebieg
zdarzeńmógłbybyćinny,gdybyposzczególni
aktorzyigrupywybralialternatywnekierunki
działania?Czyjednostkisątakbezsilne,
żeniemogąwpłynąćnakierunekzmiany
wobliczupresjistrukturalnych?Kolejny
zarzutdotyczyprzyjętegoprzezSkocpol
rozumieniapojęciaprzyczyny.Niektórzy
uważają,żejejwywódsprowadzasię
dozbioruwyszukanychuogólnieńodnoszących
siędobadanychprzezniąprzypadków.
Mimoiżteuogólnieniasprawdzająsię
wtychszczególnychprzypadkach,nie
oznaczato,żestanowiąogólnąprzyczynową
teorięrewolucjispołecznych.Krytycy
twierdząwięc,żechoćcelembadań
Skocpolbyłoodkryciegłębokichprzyczyn
inaturyrewolucjispołecznych,to
wostatecznymrozrachunkupokazałyone,
iżkażdąrewolucjęnależybadaćnajej
własnychprawach.
Współczesneznaczenie
BadaniaSkocpolweszłydowspółczesnej
klasykizdwóchpowodów.Popierwsze,
pozwoliłysformułowaćwyrazisteprzyczynowe
wyjaśnieniezmianyrewolucyjnej,
podkreślająceznaczeniegłębszych,
strukturalnychwarunkówrewolucji.
Tamocnatezazostałajednocześniepoparta
bardzoszczegółowąanaliząpierwotnych
iwtórnychźródełdokumentarnych.Skocpol
udowodniławięc,żeporównawczasocjologia
historycznamożezpowodzeniemłączyć
badaniedługotrwałychidokonującychsię
nadużąskalęzmianspołecznychzempiryczną
ipogłębionąanalizązdarzeńhistorycznych.
Skocpolzasadniczopołączyłaaspektymikro-
imakrosocjologicznewjednejramie
pojęciowej.
naszerozumienierewolucji.Skocpolpokazała,
iżposzczególnerewolucjesąnatylepodobne,
żewartodążyćdosformułowaniaogólnych
teoriizmianyspołecznej.Wtensposóbjej
pracapomogłazasypaćprzepaśćmiędzy
tradycyjnymibadaniamisocjologicznymi
asocjologiąrewolucji.
Podrugie,udałojejsięznaczącopogłębić
Badaniasocjologicznewpraktyce
61
