Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
E.Nowicka,
Ś
wiatcz
ł
owieka–
ś
wiatkultury,Warszawa2009
ISBN978-83-01-15936-8,©byWNPWN2006
30
Rozdział1.Przedmiotantropologii
Ramka1.1.Społeczeństwopierwotne,prymitywneczyprzedpiśmienne?
Towłaśniewantropologiipojawiłasiętendencjadouznawaniaspołeczeństwpierwot-
nychzarównoprawneirównorzędnezinnymispołeczeństwamiirówniewartezbada-
nia.Antropologowiedążylidostworzeniapojęcia,którebytępostawęodzwierciedlało.
Odrzuconezostałyzatem–używanejeszczenapoczątkunaszegostuleciabezszcze-
gólnychzastrzeżeń–terminy"społeczeństwodzikie”,"dzicy”czy"barbarzyńcy”,jako
głębokopejoratywne,choćMorganowiczyinnymewolucjonistom,atakżeMalinowskie-
muijemuwspółczesnymnieprzeszkadzałoużywanietychwartościującychpojęćwe
wmiarębezstronnychbadaniachnadtymizbiorowościami.Wydajesię,żeużywanie
terminu"dziki”lub"dzicy”wpublikacjachwybitnychantropologówzpoczątkuXXw.nie
pociągazasobąnegatywnegoocenianiabadanychspołeczeństw.WXXw.użycietego
terminuwtytułachksiążek–naprzykładprzezMalinowskiegowŻyciuseksualnymdzi-
kichwpółnocno-zachodniejMelanezji(1984b)iprzezLévi-StraussawLapenseesau-
vage[Myślnieoswojona](1968a)–równieżjesttylkozastosowaniemtradycyjnejpo-
etyki.Wznaczeniuczystoopisowymalternatywnieużywanopojęć"społeczeństwopier-
wotne”i"społeczeństwoprymitywne”,którewwiekuXIXmiałypewneznaczenieoce-
niające.Wszystkietepojęcia,atakżepojęcie"społeczeństwoprzedpiśmienne”,uwa-
żanezanajbardziejnowoczesne,mająjakieśwady.Termin"społeczeństwoprymityw-
Mimowszystkichzastrzeżeńcodoznaczeniabadańnadspołeczeństwem
prymitywnymdlaokreśleniaspecyfikiantropologii,faktemjest,żepodręczni-
kiztejdziedzinynaukiodwołująsiędoprzykładówzzakresubadańnadspo-
łeczeństwamibardziejrozwiniętymi,wtymprzemysłowymi,częstonazasa-
dzieporównań,opozycjiianalogii.Wyrażasięwtensposóbpoczucie,żean-
tropologia–przynajmniejnapoziomiezbieraniamateriałów–jestzwolniona
zobowiązkuanalizowaniaspołeczeństwzłożonych,którymizajmujesięod
dawnawielenaukbadającychróżneichaspekty:gospodarczy(ekonomiaihi-
storiagospodarcza),polityczny(politologia),społeczno-kulturowy(socjolo-
gia,kulturoznawstwo)itd.Wjakiejśmierzezatemspołeczeństwoprymitywne
jakoprzedmiotbadańpozostajewyróżnikiemantropologii,zwłaszczagdy
weźmiemypoduwagęrodzajwykształceniaipodstawowelekturyadeptówtej
dyscypliny.
2.2.Subiektywnysenszjawiskkulturowych
Naczelnezadanieantropologii,jakimjestpoznawanieistotyróżnorod-
nościkulturowej,pociągazasobąkoniecznośćdokonywaniaporównańmię-
dzykulturowych.Niezbędnejestwzwiązkuztymzrozumienieporównywa-
nychkultur.JużwkońcuXIXw.amerykańskiantropologFranzBoasostrze-
gał,żeobserwacjiobcychkulturtowarzyszynaogółpoważnybłąd,polegają-
cynanarzucaniubadanejrzeczywistościkategoriipojęciowychobserwatora.
