Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
E.Nowicka,
Ś
wiatcz
ł
owieka–
ś
wiatkultury,Warszawa2009
ISBN978-83-01-15936-8,©byWNPWN2006
48
Rozdział2.Podstawowepojęciaantropologii
równowytworzonychprzezczłowieka,jakinaturalnych.Człowiekkultural-
nytotaki,którymadużoksiążek,umiejeśćnożemiwidelcem,liczysięzpo-
trzebamiiuczuciamiinnych,niekulturalnyzaśniewielewieomuzyceczy
opoezji,bezskrupułówzakłócaspokójwparku,śmiecinaulicy,krzyczywle-
sie,zachowujesięnieestetycznieprzyjedzeniuwobecnościinnych.Trzebateż
zauważyć,żekulturaczłowiekawtymsensienieodnosisiędobardzogłębo-
kichwartościmoralnychiwydajesiękategoriąbliższąraczejsferzeestetycz-
nejniżetycznej(por.Kłoskowska1966).
Wartościującepojęciekulturyjestdlaantropologiizdecydowanieza
wąskie,azracjiswegoobciążeniaemocjonalnego–nieprzydatne.Dlategoteż
antropologowietakzdecydowanieodrzucajątakierozumieniekulturyipozo-
stawiająjeżyciupotocznemu.
1.2.Atrybutywneidystrybutywnerozumieniekultury
Wobrębieopisowegorozumieniakultury,którymdalejsiębędziemyzaj-
mowalijakopojęciemistotnymdlaantropologii,możemywyróżnićdwapo-
dejścia.Wpierwszymznaczeniumówisięokulturzetoutcourt,toznaczy
okulturzejakoceszestałej,czyliatrybucieżycialudzkiego.Wtymznaczeniu
kulturajestznamieniemludzkościjakocałościlubteżczłowiekajakoprzed-
stawicielawspólnotyogólnoludzkiej.Wdrugimzeznaczeńopisowychkultu-
rajestrozumianajakozbiórcechizjawiskwystępującychwokreślonejzbio-
rowości.Wsensieatrybutywnymtermin„kultura”możewystępowaćwyłącz-
niewliczbiepojedynczej;możnamówićtylkookulturze,nigdyokulturach.
Wznaczeniudystrybutywnymtermin„kultura”możebyćużywanyzarówno
wliczbiepojedynczej,jakiwliczbiemnogiej,możnazatemmówićokulturze
iokulturach.Używającwtymznaczeniuterminu„kultura”,należyzawsze
uściślić,oczyjąkulturęchodzi.Przynależnośćkulturydozbiorowościmożna
rozumiećjakojejzwiązekzkonkretnymspołeczeństwem;będziesięwówczas
mówićokulturzeplemieniaTiw,kulturzeTuaregów,kulturzeWschodu,kul-
turzeCejlonu.Możnateżujmowaćjątypologicznie,toznaczymówićokul-
turzezwiązanejzezbiorowościąokreślonegotypu.Przykłademmożetubyć
kulturarobotnicza,arystokratyczna,szlachecka,atakżekulturazbiorowości
zbieracko-myśliwskichczyteżkulturapasterska.Zgodnieztymrozróżnie-
niemmożnamówićokonkretnymitypologicznymsposobieujęciakultury
wsensiedystrybutywnym.
Wujęciukonkretnymmówimyokulturachmającychwłasnywymiar
czasoprzestrzenny,kulturytesąbowiemwytworemzbiorowościzajmujących
określonemiejscewprzestrzeniimającychwłasnąhistorię.Tegorodzajuzbio-
rowościrozwijająsię,rozrastają,atakżeginą;podobnieichkultury.Wyraża-
jąctojeszczeinaczej:wjakimśmiejscuiczasiepojawiasię,trwaiginieokre-
ślonezróżnicowaniekulturoweludzkości.
