Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
E.Nowicka,
Ś
wiatcz
ł
owieka–
ś
wiatkultury,Warszawa2009
ISBN978-83-01-15936-8,©byWNPWN2006
2.Osobliwościprzedmiotubadańantropologii
25
rachodległychodcentrówcywilizacyjnych,naktórychwciągustulecilubna-
wettysiąclecirozwijałysięodrębnesposobygospodarowaniaorazróżnie
ukształtowane,odmienne,jaktonazywaBenedict,tematykulturowe.Społe-
czeństwatenazywaona„jedynymlaboratoriumformspołecznych,jakiema-
myijakiemiećbędziemy”(ibidem).Możemysięoczywiściezastanawiaćnad
trafnościątejostatniejopiniiRuthBenedict.Możnabowiemprzypuszczać,że
powstawaniewobrębierozwijającejsięiupowszechniającejwcałymświecie
cywilizacjieuropejskiejzróżnicowanychgrupsubkulturowychmożewprzy-
szłościzastąpićizolowanegenetycznieihistoryczniezbiorowościprymitywne.
Różnicesubkulturowerównieżświadcząbowiemoodmiennychrozwiąza-
niachproblemówludzkichpowstającychwrozmaitychkonfiguracjachczynni-
kówoddziałującychnażycieczłowieka.Pewnymwzględempraktycznym,
skłaniającymdobadaniaróżnorodnościkulturowejnaprzykładachspołe-
czeństwprymitywnych,byłyichniewielkierozmiarypodwzględemzarówno
liczebności,jakizajmowanegoobszaru,atakżeskupienienastosunkowonie-
wielkimterytoriumgrupznacznieodmiennychkulturowo.Społeczeństwa
pierwotnecharakteryzująsiędużąróżnorodnością,aponadtowystępują
wnichzjawiska,którychniespotykasięwobrębiecywilizacjieuropejskiej.
AntropologSiegfriedF.Nadelpisał:„Kiedyantropologpytanaiwnie:skoro
jesteśmyzainteresowanibadaniemspołeczeństwaprzezduże«S»,todlaczego
mielibyśmysięzwracaćraczejkukulturomprymitywnymniżkunaszejwłasnej
cywilizacji,którąznamymilionyrazylepiejioktórejmamyobfiteiścisłe
dane,odpowiedźjestpoprostutaka,żenaszewłasnespołeczeństwoniejest
jedyne,azjawiskawnimwystępująceniesątakiesame,jakte,którenapoty-
kamylubktóremożemynapotkaćwspołeczeństwieprymitywnym”(1953:2).
Czynnikihistoryczne
Dobadaniakulturyspołeczeństwpierwotnychskłoniłyuczonychrozma-
itewzględy,któreumownienazywamhistorycznymi.Niktniemawątpliwo-
ścicodotego,żeantropologiajakoodrębnadyscyplinanaukowapojawiłasię
wwynikudostrzeżeniaróżnorodnościkultur,ajejmetodyizainteresowania
wykształcałysięwrazzrozwojemrelatywistycznegospojrzenianakultury.Po-
czątkowoantropologowiebylizafascynowanioszałamiającąmozaikąkultur,
pragnęlijepoprostuopisaćwnajbardziejpotocznychkategoriach,formułu-
jączarazemogólnetwierdzeniaoczłowieku,społeczeństwieikulturze.Wpo-
szukiwaniuodmiennościiobcościantropologiazwracałasiękuspołeczeń-
stwomnajodleglejszym,najbardziejdziwacznymiegzotycznym.Dyscyplinata
zajęłasięspołeczeństwamiprymitywnymitakżezinnychwzględów:nieinte-
resowałasięnimiżadnanauka,podczasgdyróżnymiaspektamiżyciaspołe-
czeństwrozwiniętychczycywilizowanychzajmowałysięjużoddawnainne,
uznanejużdziedzinynauki.Społeczeństwaprymitywne,jakoniezbadane,do-
magałysiętakiejuwagi;antropologiawypełniłazatemlukęwwiedzyospo-
