Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
E.Nowicka,
Ś
wiatcz
ł
owieka–
ś
wiatkultury,Warszawa2009
ISBN978-83-01-15936-8,©byWNPWN2006
2.Osobliwościprzedmiotubadańantropologii
33
grafiiMalinowskiego,jestwłaśnieobecnynieomalwkażdympunkcieanalizy
kulturytrobriandzkiejjejaspektwewnętrzny–punktwidzeniatubylca.Tak
więcsenssubiektywny,rozumianyjakozawartośćznaczeniowazjawiskkultu-
rowych,stałsięwIpoł.XXw.podstawąbadańantropologicznych.
Bardzoważnymprzedstawicielemantropologiiakcentującejsubiektywny
aspektrzeczywistości,senswydarzeńdlaichuczestników,byłbrytyjskifunkcjo-
nalista,EdwardE.Evans-Pritchard.Rozumiałonczłowiekajakoistotęniedo
końcazdeterminowaną,kierującąsięwolnąwolą.Podstawowymzadaniem
antropologiibyłodlaniegowzwiązkuztymuchwycenieznaczenia,czylisensu,
jakimająposzczególnewzoryczyinstytucjedlauczestnikówbadanejkultury.
Wzoryczynormybadałgłówniewaspekciesubiektywnym.Przykłademtakiej
analizysąjegoksiążkiostrukturzespołeczeństwaNuerówzSudanu(1940)oraz
oczarownictwieiwróżbiarstwiewplemieniuAzande(1937).
Ponadsubiektywnysenszjawiskkulturowych
Jeszczeinnegosensunabierapojęcie„znaczenie”wbadaniachClau-
de’aLévi-Straussa,któryanalizętejstronyzjawiskuważazawyróżnikantro-
pologii.Podstawowąwarstwązjawiskkulturowychjestdlaniegosymbolizm.
DlaLévi-Straussaznaczeniezjawiskajestczymświęcejniżjegosubiektywnym
sensemdlauczestnikówkultury.Znaczeniemożeodkryćbadacz,przyjmują-
cypunktwidzeniaastronoma,oddalonego,zpowodudystansukulturowego,
odprzedmiotubadań,orazporównującysymbolizmwystępującywwielu
obcychkulturach.Wtedytobadaczstajeniejakoponadwszelkimikulturami,
zyskujewobecnichdystans,którypozwalamumówićraczejoczłowieku
ikulturzeludzkiejniżoludziachokreślonychzbiorowościioichkonkret-
nychkulturach.Tenponadkulturowypunktwidzenia,którypozwalana
odkryciegłębszegosensuzjawiskkulturowych,mabyć,wrozumieniuLévi-
-Straussa(1970),wyróżnikiemantropologii.Podobnestanowiskozajmujein-
nywspółczesnyantropologfrancuski,MarcAugé(por.np.1980:60–63),
którysądzi,żewłaśniesymbolizmjestpodstawowymprzedmiotemantro-
pologii.Kosmologiaikosmogonia,twierdzion,niczego,pozaidentyfiko-
waniemsięipoznaniemswojegomiejscawświecie,ludzinieuczy;mawięc
znaczeniesymboliczne.
Wostatnichdziesięcioleciachwantropologiiżyworozwijasięosobny
nurtbadań,określanyjakoantropologiasymboliczna,mającyzapleczewnie-
cowcześniejszejantropologiipoznawczejitakzwanejnowejetnografii.
Wszystkietekierunkizanaczelnyprzedmiotcałejantropologiiprzyjmują
właśniedążeniedozrozumieniazjawiskkulturowychdziękibadaniusensu
subiektywnego,znaczenia.Pojęciatemająjednakwtych,niezwykleinteresu-
jącychzresztą,badaniachbardzorozmaitekonotacje.Nieulegajednakwątpli-
wości,żesubiektywnyaspektzjawiskkulturowychjestwantropologiizawsze
ważny,jeśliniepodstawowy,niezależnieodorientacji.
