Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
E.Nowicka,
Ś
wiatcz
ł
owieka–
ś
wiatkultury,Warszawa2009
ISBN978-83-01-15936-8,©byWNPWN2006
28
Rozdział1.Przedmiotantropologii
większościczłonkówspołeczeństwa.Sątonajważniejszeuzasadnienia,które
antropologowieznajdująnausprawiedliwienieswojegozainteresowaniaspołe-
czeństwamipierwotnymi.Pojawieniesiętychuzasadnieńmazresztą,jaksądzę,
pewienukrytysens.Antropologowiezawszepróbowalisięwytłumaczyćzfak-
tuporzuceniawłasnegospołeczeństwa,wrazzjegoczęstopalącymiiinnymlu-
dziomtakbliskimiproblemami,narzeczbadaniaspołeczeństwodległych,ob-
cychtakdalece,żeztrudemklasyfikowanychjakozbiorowościtegosamego
rzęduconasze(toznaczyeuropejsko-amerykańskiegokręgukulturowego).
Niektórzyantropologowiepodkreślająautonomicznąwartośćbadaniaspołe-
czeństwpierwotnych.BrytyjskibadaczEdwardE.Evans-Pritchard(1972)
twierdzinaprzykład,żebadanietychspołeczeństwdajewglądworganizację
pewnegorodzajuspołeczeństw;dajewiedzę,którajestniezastąpiona,niedo
uzyskaniawinnysposób.ZdaniemEvans-Pritchardabadanietegotypuspołe-
czeństwniewymagawzwiązkuztymżadnegoszczególnegouzasadnienia.Nie-
wątpliwiewkategoriachnaczelnegoceluantropologii,którymjestzbadanie
sensukulturowejróżnorodności,poznanietegookreślonegotypukulturma
istotnysens,oczymjużwyżejwspominałam.
Wszystkiedotądprzytoczonemetodologiczne,praktyczneihistoryczne
argumentynarzeczskupieniasięantropologiinabadaniachkulturowejróż-
norodnościczłowiekaniezmieniająjednakfaktu,żeantropologiawcoraz
mniejszymstopniumożewswoichbadaniachodwoływaćsiędospołeczeństw
pierwotnych.Dziejesiętakprzedewszystkimdlatego,żespołeczeństwateza-
nikająlubulegajątakgruntownymprzemianom,żetrudnojetraktowaćjako
historycznieigenetycznieizolowaneciągi.Ekspansjacywilizacjizachodniej,
określanaostatniojakoglobalizacja,sprawia,żetenoczywistywyróżnik
przedmiotowyantropologiiulegaznacznymprzekształceniom.Wzwiązkuze
znikaniemspołeczeństwizolowanychiprostychorazzichgwałtownymprze-
obrażaniemsię,jużnapoczątkunaszegostuleciapojawiłsięinnyargument
praktycznyprzemawiającyzakoniecznościąprowadzeniabadańantropolo-
gicznychnadspołeczeństwamitegotypu.Chodziłooobowiązekmożliwie
wiernegoiścisłegozanotowaniawszelkichinformacjiotychginącychna
oczachantropologówzbiorowościach.Zlekceważenietegoargumentubyłoby
jednoznacznezutratąjedynejokazjidopoznaniapewnegorudymentalnego
zróżnicowaniakulturowegowobliczupostępującejkulturowejunifikacjiświa-
ta.Otymobowiązkustojącymprzedantropologiempisałw1929r.między
innymiwybitnybadaczBronisławMalinowski(1984b).
Przemianyspołeczeństwpierwotnych
abadaniaantropologiczne
Wzwiązkuzutratąpodstawowegoniegdyśprzedmiotubadań,antropo-
logiamusi,przynajmniejwpewnymzakresie,swójprzedmiotzmieniać.Od
kilkujużdziesięciolecicorazczęściejskupiasięnabadaniu,zachodzącegopod
