Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
E.Nowicka,
Ś
wiatcz
ł
owieka–
ś
wiatkultury,Warszawa2009
ISBN978-83-01-15936-8,©byWNPWN2006
46
Rozdział2.Podstawowepojęciaantropologii
Rozwijającsięjużpółtorastulecia,antropologiastworzyłazespółpojęć,któreoka-
załysiępotrzebnezarównodocałościowegobadaniakultury,jakidostudiównadkon-
kretnymikulturami.Analizamateriałuetnograficznego,snucieteoretycznejrefleksjiczy
choćbywprowadzeniedoowegomateriałupewnegoładuwymagałystworzeniaprzezan-
tropologięelementarnychnarzędzibadawczych.Antropologiarozwijałasięrównocześnie
zinnyminaukamispołecznymi(wtymgłówniezsocjologią),którestykałysięzpodobny-
miproblemami.Częśćpojęćantropologiaukształtowałaniejakorównoleglezanalogicz-
nymilubidentycznymipojęciamizinnychnauk,częśćzaśprzejęławgotowejpostaci,na
przykładodsocjologii,którawwiększymstopniuwyrosłazrefleksjiteoretycznejidyspo-
nowaławiększymdoświadczeniemwzakresietworzeniapojęćogólnych.Dziśznaczna
częśćpojęćużywanychprzezantropologówpokrywasięzpojęciamiużywanymiprzezso-
cjologów;należądonichnaprzykład:"rolaspołeczna”,"pozycja”,"status”,"prestiż”,
"grupaspołeczna”czy"świadomośćspołeczna”.Wpowszechniedostępnychpodręczni-
kachsocjologiiznajdujemyszczegółowerozważanianadtymipojęciami–podstawowy-
midlaopisużyciaspołecznego–toteżwniniejszymopracowaniuzostanąonepominię-
te,mimożewchodządoustalonegosłownikaantropologii.
Podstawoweproblemyzwiązanezestosowaniemogólnychkategoriipojęciowych
antropologiadzielizinnyminaukamispołecznymi.Jednymztychproblemówjestnie-
ostrośćiniejednoznacznośćpojęćbędącychwstałymużyciu.Innyproblemwiążesię
zokreślaniemzupełnieinnymiterminamidokładnietychsamychzakresówznaczenio-
wych;częstoprowadzitodosporów,atakżedonadmiernegorozwojuterminologiiocha-
rakterzeżargonu.Tejałowesporystanowiąprzyczynęmarnotrawieniawysiłkówuczo-
nych.Wsytuacjinieostrościiniejednoznacznościterminologicznejposzczególniautorzy
musząustalaćznaczeniepojęć,którymiposługująsięwswoichpracach.Stałosięjuż
tradycjąrozpoczynaniebadańoddefiniowanianaichużytekposzczególnychpojęć.
Wrozdzialetymograniczęsiędoomówieniapojęćnajogólniejszych,absolutnie
podstawowychdlaantropologii.Przyichomawianiuniezbędnebędziepodjęciewielu
problemówinterpretacyjnych,gdyżwantropologii,podobniejakwinnychnaukach
oczłowieku,sporypojęciowekryjąwgruncierzeczygłębokiedylematyteoretyczne.
Przedstawięzatemustaleniacodozakresuposzczególnychpojęć,charakterystykęspo-
sobówichużywaniawpraktycebadawczejorazanalizępożytkówpłynącychzichzasto-
sowania.Wielepojęćbardziejszczegółowych,dotyczącychanalizyposzczególnychdzie-
dzinkulturyiżyciazbiorowego,takichjakegzogamia,matrylinearyzm,matrylokalizm
itd.,zostanieomówionychwCzęściII,wrozdziałachpoświęconychsprawozdaniomzan-
tropologicznychbadańróżnychdziedzinżycia.
1.Kultura
Pojęcie„kultura”jestdziścentralnedlaantropologii,awtokujejformo-
waniasięwosobnądyscyplinęodegrałopodstawowąrolę.Sformułowanie
przezEdwardaB.Tyloraw1871r.definicjikulturyprzyczyniłosięwpoważ-
